ویتامین دی در آزمایش خون

هدف از آزمایش ویتامین D چیست؟

ویتامین دی (Vitamin D, 25-hydroxyvitamin D, 1,25 dihydroxyvitamin D) یک ویتامین محلول در چربی است که برای سلامت و عملکرد صحیح بدن بسیار ضروری است. این آزمایش برای تعیین میزان ویتامین D در خون یا برای نظارت بر درمان کمبود ویتامین D در صورت مصرف مکمل های ویتامین D انجام می شود.

زمانی که در معرض خطر ابتلا به کمبود ویتامین D هستید یا دارای علائم کمبود آن می‌باشید باید این آزمایش را انجام دهید. همچنین ممکن است پزشک شما در آزمایش‌های دوره‌ای یا چکاپ انجام آزمایش ویتامین D را تجویز کند.

دو نوع ویتامین دی ” 25-هیدروکسی ویتامین D و 1،25-دی هیدروکسی ویتامین D” را می توان در خون اندازه گیری کرد.

25- هیدروکسی ویتامین دی اصلی‌ترین شکل موجود در خون می‌باشد و به صورت غیرفعال است که توسط کبد و کلیه به شکل فعال ویتامین دی یعنی 1، 25-دی هیدروکسی ویتامین D تبدیل می‌شود.

25-هیدروکسی ویتامین D به دلیل نیمه عمر طولانی و غلظت بالاتر، معمولاً برای ارزیابی و نظارت بر وضعیت درمان کمبود ویتامین دی به کار می‌رود.

 

در چه شرایطی انجام منظم آزمایش ویتامین D توصیه می شود؟

این گروه از افراد در معرض خطر کمبود ویتامین D هستند و باید به طور منظم آزمایش دهند.

• افرادی که به میزان کافی در معرض آفتاب قرار نمی‌گیرند.
• افرادی که سطوح غیر طبیعی کلسیم، فسفر و یا هورمون‌های پاراتیروئیدی (PTH) دارند.
• بیماران مبتلا به مشکلات استخوانی (پوکی استخوان).
• بیماران مبتلا به فیبروز کیستیک، کرون، سلیاک و یا افرادی که جراحی بای پس معده انجام داده‌اند، که در واقع مشکل سو جذب چربی دارند.
• سالمندان.
• افرادی که دچار اضافه وزن و چاقی هستند.
• افرادی با پوست تیره.
• نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند.
• بیماران کلیوی.
• بیمارانی که به طور طولانی مدت داروهای ضد تشنج مانند فنی توئین، فنوباربیتال، کاربامازپین، اسید والپروئیک و کورتیکواستروئیدها را مصرف کرده‌اند.

 

چه نمونه ای برای این آزمایش مورد نیاز است؟

نمونه مورد نیاز برای این آزمایش خون می‌باشد و نیازی به رعایت ناشتایی ندارد.
با این حال، مکمل های ویتامین D نباید قبل از آزمایش استفاده شوند.

 

اهمیت ویتامین D در بدن چیست؟

• نقش اصلی ویتامین D کمک به تنظیم ویا هموستاز کلسیم، فسفر و (تا حدی کمتر) منیزیم در خون است و برای رشد مناسب و سلامت استخوان حیاتی است.
• ویتامین D نقش اساسی در رشد و انقباض عضلات دارد و انقباض عضلانی را از طریق انتقال کلسیم و فسفر تنظیم می کند. این ویتامین همچنین در پیشگیری از بیماری آلزایمر و بهبود علائم در بیماران مبتلا به ام اس موثر است.
• استخوان‌ها نرم و بدشکل می‌شوند و نمی‌توانند به طور طبیعی خود را ترمیم کنند و منجر به بیماری‌هایی به نام راشیتیسم در کودکان، نرمی یا شکستگی در بزرگسالان (استئومالاسی) و پوکی استخوان در افراد مسن می‌شود.
• ویتامین D بر رشد سلولی و تمایز بسیاری از بافت های دیگر تأثیر می گذارد و به تنظیم سیستم ایمنی کمک می کند. کمبود ویتامین D یکی از عواملی است که باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن می شود.
• برخی شواهد نشان می دهد که کمبود ویتامین D ممکن است خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان ها مانند سرطان روده بزرگ، سرطان سینه، سرطان پروستات، بیماری های خودایمنی، بیماری های قلبی عروقی، پرکاری تیروئید ثانویه و افسردگی را افزایش دهد.
• همچنین موجب افزایش حساسیت به عفونت و مشکلات عضلانی می‌شود. در افراد مسن مصرف ویتامین D و کلسیم می‌تواند در افزایش قدرت و هماهنگی عضلات بسیار مؤثر باشد.

 

منابع تأمین کننده ویتامین دی چیست؟

این ویتامین از دو منبع به دست می آید:

1- درون زا که در اثر قرار گرفتن در معرض نور خورشید در پوست تولید می شود.

2- برون زا که از طریق غذا و مکمل های غذایی تامین می شود.

ساختارهای شیمیایی انواع ویتامین دی کمی متفاوت است و به آنها ویتامین D2 (ارگوکالسیفرول) و ویتامین D3 (کلکالسیفرول) می گویند.
شکل D2 در مواد غذایی و به صورت داروهای ویتامین دی و در مکمل‌ها وجود دارد. ویتامین D3 نوعی فرم تولید شده در بدن است، در واقع به طور طبیعی دراثر اشعه اولترا ویولت نور خورشید در پوست از ۷ – دهیدروکلسترول تولید شده که در برخی مکمل‌ها نیز استفاده می‌شود.
ویتامین D2 و D3 تولید شده در داخل و یا خارج از بدن، در کبد و کلیه‌ها به فرم فعال بیولوژیکی 1,25- dihydroxy vitamin D (calcitriol)  تبدیل می‌شود.

ماهی‌های چرب مانند سالمون و تن، زرده تخم مرغ، جگر، لبنیات، برخی غلات و سبزیحات مانند سویا و قارچ منابع غذایی تأمین کتتده ویتامین دی می‌باشند.

معمولاً دو بار در هفته به مدت 5 تا 20 دقیقه در معرض نور خورشید قرار بگیرید. افرادی که به اندازه کافی آفتاب نمی گیرند ممکن است ویتامین D مورد نیاز خود را از منابع غذایی یا مکمل ها دریافت کنند.

درصورتیکه همراه با ویتامین دی، کلسیم، فسفر و یا منیزیم نیز تجویز می‌شود، به اثربخشی درمان کمک می‌شود.

 

مصرف بیش از حد ویتامین دی چه عوارضی دارد؟

• سطح بالای ویتامین D معمولاً نشان دهنده مصرف بیش از حد مکمل‌ها و قرص‌های ویتامین یا سایر مکمل‌های غذایی است. یا ممکن است در صورت وجود بیش از حد هورمون پاراتیروئید یا بیماری‌هایی مانند سارکوئیدوز یا برخی از لنفوم ها ایجاد شود.
• مقادیر زیاد ویتامین D و کلسیم باعث مسمومیت می شود.
• می تواند منجر به رسوب کلسیم (کلسیفیکاسیون) در قلب، کلیه ها و ریه ها و آسیب به اندام ها، به ویژه کلیه ها و رگ های خونی شود.
• مصرف بیش از حد این ویتامین می تواند منجر به تشنگی مفرط، افزایش حجم ادرار، یبوست، سردرد، حالت تهوع، استفراغ و غیره شود.

آیا مصرف ویتامین دی بر بیماری کرونا تاثیر دارد؟

گیرنده های ویتامین D در سلول های ایمنی مانند سلول های B، سلول های T و سلول های ارائه دهنده آنتی ژن (APC) بیان می شوند. بر اساس نتایج مطالعات، ویتامین دی نقش مهمی در تعدیل پاسخ‌های سیستم ایمنی به عفونت‌ها دارد. و ممکن است سطح سلول‌های T تنظیم کننده (Regulatory T-cells) را در افراد سالم و بیماران مبتلا به بیماری‌های خود ایمنی افزایش دهد.

مطالعات اپیدمیولوژیک رابطه واضحی بین کمبود ویتامین D و حساسیت به عوامل عفونی مختلف نشان می دهد. در یک متاآنالیز کارآزمایی های بالینی تصادفی شده، نقش مکمل ویتامین D برای محافظت در برابر عفونت حاد تنفسی نشان داده شد.

مطالعه دیگری گزارش داد که سطوح پایین ویتامین D با افزایش خطر ابتلا به ذات الریه در افراد مسن و کودکان مرتبط است.

اطلاعات کافی برای توصیه به استفاده از ویتامین D برای جلوگیری یا درمان COVID-19 وجود ندارد.

منطق استفاده از ویتامین دی در بیماری کرونا عمدتاً بر اساس اثرات تنظیم کننده آن در پاسخ‌های سیستم ایمنی است که می‌تواند به طور بالقوه در برابر عفونت کووید-19 محافظت ایجاد کند و یا از شدت بیماری بکاهد.

بر اساس نتایج تحقیقات اخیر، کمبود ویتامین دی در بیماران مسن و بیماران مبتلا به چاقی و فشار خون بیشتر شایع است. این عوامل شدت بیماری کرونا را افزایش می دهد و با پیامدهای بدتری در بیماران مبتلا به COVID-19 همراه است.

دانشمندان در حال انجام مطالعات بسیاری برای ارزیابی نقش ویتامین D در پیشگیری و درمان کووید-19 هستند.

 

منابع : labtestsonline | nih