دیابت چیست؟
اگر دیابت دارید، بدن شما قادر به پردازش و استفاده صحیح از گلوکز (قند) موجود در غذایی که می خورید نیست.
دیابت زمانی اتفاق می افتد که بدن شما قادر به جذب قند (گلوکز) به سلول‌های خود و استفاده از آن برای تأمین انرژی نیست. این امر باعث ایجاد قند اضافی در جریان خون شما میشود.
انواع مختلفی از دیابت وجود دارد که هر کدام دلایل متفاوتی دارند، اما همه آنها در مشکل مشترک وجود گلوکز بیش از حد در جریان خون مشترک هستند.
دیابت کنترل نشده می‌تواند منجر به عواقب جدی شود و باعث آسیب به طیف وسیعی از اندام‌ها و بافت‌های بدن شما از جمله قلب، کلیه‌ها، چشم‌ها و اعصاب شود. درمان‌ها شامل استفاده از داروها و یا انسولین است. با اتخاذ یک سبک زندگی سالم می‌توان از برخی انواع دیابت پیشگیری کرد.
علت افزایش سطح گلوکز خون چیست؟
فرآیند هضم شامل تجزیه غذایی که می‌خورید به منابع مختلف مواد مغذی مختلف است. وقتی کربوهیدرات می‌خورید (مثلاً نان، برنج، ماکارونی)، بدن شما آن را به قند (گلوکز) تجزیه می‌کند.
وقتی گلوکز در جریان خون شما در گردش است، به کمک نیاز دارد تا به مقصد نهایی خود در جایی که مورد استفاده قرار می‌گیرد، یعنی داخل سلول‌های بدن شما برسد، این کمک انسولین است.
انسولین هورمونی است که توسط پانکراس، اندامی که در پشت معده قرار دارد، ساخته میشود. پانکراس شما انسولین را در جریان خون شما آزاد می‌کند. انسولین به عنوان “کلید” عمل می‌کند که قفل “در” دیواره سلولی را باز می‌کند و به گلوکز اجازه می‌دهد تا وارد سلول‌های بدن شما شود. گلوکز “سوخت” یا انرژی مورد نیاز بافت‌ها و اندام‌ها را برای عملکرد مناسب فراهم می‌کند.
اگر دیابت دارید:
- پانکراس انسولین کافی تولید نمی‌کند.
یا - لوزالمعده انسولین تولید می کند، اما سلول های بدن به آن پاسخ نمی دهند و نمی توانند آن طور که باید از آن استفاده کنند. اگر گلوکز نتواند به سلول های بدن برسد، در جریان خون باقی می ماند و سطح گلوکز در خون افزایش می یابد.
انواع مختلف دیابت چیست؟
دیابت نوع 1:
این یک بیماری خود ایمنی است، به این معنی که بدن شما به خودش حمله می کند. در این حالت سلول های تولید کننده انسولین در پانکراس از بین می روند. تا 10 درصد از افراد مبتلا به دیابت، دیابت نوع 1 دارند. معمولاً در کودکان و بزرگسالان جوان تشخیص داده میشود اما می‌تواند در هر سنی ایجاد شود. افراد مبتلا به دیابت نوع 1 باید روزانه انسولین مصرف کنند. به همین دلیل به آن دیابت وابسته به انسولین نیز می گویند.
دیابت نوع 2:
این شایع‌ترین نوع دیابت است. تا 95 درصد از افراد مبتلا به دیابت، دیابت نوع 2 دارند. در این نوع، بدن یا انسولین کافی تولید نمی‌کند یا سلول‌های بدن شما به طور معمول به انسولین پاسخ نمی‌دهند. معمولاً در افراد میانسال و مسن ایجاد میشود. نام های رایج دیگر برای نوع 2 شامل دیابت بزرگسالان و دیابت مقاوم به انسولین است.
در منزل آزمایش دهید (ویژه تهران)
بدون نیاز به حضور در آزمایشگاه، در سریع ترین زمان در منزل یا محل کار خود آزمایش دهید.
پیش دیابت:
این نوع مرحله قبل از دیابت نوع 2 است. سطح گلوکز خون شما بالاتر از حد طبیعی است، اما آنقدر بالا نیست که به طور رسمی دیابت نوع 2 تشخیص داده شود.
دیابت بارداری:
این نوع در برخی از زنان در دوران بارداری ایجاد میشود و معمولاً بعد از بارداری از بین می‌رود. با این حال، اگر دیابت بارداری دارید، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع 2 در مراحل بعدی زندگی قرار دارید.
انواع کمتر رایج دیابت عبارت‌اند از:
سندرم‌های دیابت مونوژنیک:
این‌ها اشکال ارثی نادر دیابت هستند که تا 4 درصد از کل موارد را تشکیل می‌دهند. به عنوان مثال می‌توان به دیابت نوزادی و دیابت با شروع بلوغ در جوانان اشاره کرد.
دیابت مرتبط با فیبروز کیستیک:
این نوع دیابت مخصوص افراد مبتلا به این بیماری است.
دیابت ناشی از دارو یا مواد شیمیایی:
نمونه هایی از این نوع عبارتند از: پس از پیوند عضو، پس از درمان HIV/AIDS، یا با استروئید گلوکوکورتیکوئیدی.
دیابت بی مزه:
یک بیماری نادر که باعث می شود کلیه ها ادرار زیادی تولید کنند.
چه کسانی به دیابت مبتلا می‌شوند؟
عواملی که خطر ابتلا را افزایش می‌دهند بسته به نوع دیابتی که در نهایت به آن مبتلا می‌شوید متفاوت است.
دیابت نوع ۱ در کمین چه افرادی است؟
- داشتن سابقه خانوادگی (والدین یا خواهر و برادر) دیابت نوع 1
- آسیب به پانکراس (مانند عفونت، تومور، جراحی یا تصادف)
- وجود اتوآنتی بادی‌ها (آنتی بادی‌هایی که به اشتباه به بافت‌ها یا اندام‌های بدن خود حمله می‌کنند)
- استرس فیزیکی (مانند جراحی یا بیماری)
- قرار گرفتن در معرض بیماری‌های ناشی از ویروس‌ها
موارد احتمال ابتلا به پیش دیابت و دیابت نوع 2:
- سابقه خانوادگی (والدین یا خواهر و برادر) پیش دیابت یا دیابت نوع 2
- اضافه وزن داشتن
- داشتن فشار خون بالا
- داشتن کلسترول HDL پایین (کلسترول “خوب”) و سطح تری گلیسیرید بالا
- عدم تحرک بدنی
- داشتن 45 سال یا بیشتر
- ابتلا به دیابت بارداری یا به دنیا آوردن نوزادی با وزن بیش از 9
- ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک
- داشتن سابقه بیماری قلبی یا سکته مغزی
- سیگاری بودن
چه کسانی دیابت بارداری می گیرند؟
- داشتن بالای 25 سال سن
- داشتن اضافه وزن قبل از بارداری
- سابقه خانوادگی (والدین یا خواهر و برادر) پیش دیابت یا دیابت نوع 2
علائم دیابت چیست؟
- افزایش تشنگی
- احساس ضعف و خستگی
- تاری دید
- بی حسی یا گزگز در دست یا پا
- زخم‌ها یا بریدگی‌هایی که به کندی بهبود می‌یابند
- کاهش وزن بدون برنامه ریزی
- تکرر ادرار
- عفونت‌های مکرر بدون دلیل
- دهان خشک
- در زنان: پوست خشک و خارش پوستی و عفونت‌های قارچی مکرر یا عفونت‌های مجاری ادراری
- در مردان: کاهش میل جنسی، اختلال نعوظ، کاهش قدرت عضلانی
علائم دیابت نوع 1 :
طی چند هفته یا چند ماه و بیشتر در سنین جوانی ایجاد میشود. این علائم شامل تهوع، استفراغ یا درد معده و عفونت‌های قارچی یا عفونت‌های دستگاه ادراری است.
علائم دیابت نوع 2 و پیش دیابت :
در همه گروه‌های سنی در حال افزایش است، طی چندین سال به کندی ایجاد میشود و ممکن است شما اصلاً علائمی نداشته باشید یا متوجه آن نشوید.
علائم دیابت بارداری :
معمولاً بدون علامت است و متخصص زنان و زایمان بین هفته‌های 24 تا 28 بارداری دستور آزمایش می دهد.
عوارض دیابت چیست؟
اگر سطح گلوکز خون شما برای مدت طولانی بالا بماند، بافت‌ها و اندام‌های بدن شما می‌توانند آسیب جدی ببینند. برخی از عوارض در طول زمان می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد.
- عفونت‌های پوستی
- اختلال در نعوظ
- از دست دادن شنوایی
- افسردگی
- زوال عقل
- مشکلات دندانی
- مشکلات قلبی عروقی از جمله بیماری عروق کرونر، درد قفسه سینه، حمله قلبی، سکته مغزی، فشار خون بالا، کلسترول بالا، آترواسکلروز (تنگی عروق)
- نوروپاتی (آسیب عصبی) که باعث بی حسی و سوزن سوزن شدن میشود که از انگشتان پا یا انگشتان شروع میشود و سپس گسترش می‌یابد
- نفروپاتی (آسیب کلیه) که می‌تواند منجر به نارسایی کلیه یا نیاز به دیالیز یا پیوند شود
- رتینوپاتی (آسیب چشم) که می‌تواند منجر به نابینایی شود و شامل آب مروارید و گلوکوم است
- آسیب پا از جمله آسیب عصبی، جریان خون ضعیف و بهبود ضعیف بریدگی‌ها و زخم‌ها
عوارض دیابت بارداری:
- در مادر: پره اکلامپسی (فشار خون بالا، پروتئین اضافی در ادرار، تورم ساق/پا)، خطر ابتلا به دیابت بارداری در بارداری‌های بعدی و خطر ابتلا به دیابت در مراحل بعدی زندگی.
- در نوزادان: وزن بالاتر از حد طبیعی هنگام تولد، قند خون پایین (هیپوگلیسمی)، خطر ابتلا به دیابت نوع 2 در طول زمان و مرگ در مدت کوتاهی پس از تولد.
دیابت چگونه تشخیص داده میشود؟
- آزمایش گلوکز ناشتا (FBS): بهتر است این آزمایش را صبح بعد از هشت ساعت ناشتایی انجام دهید.
- تست تصادفی گلوکز پلاسما: این آزمایش را می توان در هر زمانی بدون ناشتا انجام داد.
- آزمایش هموگلوبین HbA1c: این آزمایش که HbA1C یا آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله نیز نامیده میشود، میانگین سطح گلوکز خون شما را در دو تا سه ماه گذشته نشان می‌دهد. این آزمایش میزان گلوکز متصل به هموگلوبین، پروتئین موجود در گلبول‌های قرمز خون که حامل اکسیژن است را اندازه‌گیری می‌کند. لازم نیست قبل از این آزمایش ناشتا باشید.
- تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT): در این آزمایش ابتدا سطح گلوکز خون پس از یک شب ناشتا اندازه گیری می شود. سپس یک نوشیدنی شیرین می نوشید. سپس سطح گلوکز خون شما در یک، دو و سه ساعت بررسی می شود.
- آزمایش‌های دیابت بارداری: اگر باردار هستید دو آزمایش قند خون وجود دارد. با آزمایش چالش گلوکز (GCT)، یک مایع شیرین می‌نوشید و یک ساعت بعد سطح گلوکز شما بررسی میشود. لازم نیست قبل از این آزمایش ناشتا باشید. اگر این آزمایش سطح گلوکز بالاتر از حد طبیعی (بیش از 140 میلی لیتر در دسی لیتر) را نشان دهد، آزمایش تحمل گلوکز خوراکی (همانطور که در بالا توضیح داده شد) انجام میشود.
- آزمایش دیابت نوع 1: اگر پزشک شما به دیابت نوع 1 مشکوک باشد، نمونه خون و ادرار جمع آوری و آزمایش میشود. خون از لحاظ وجود اتوآنتی بادی‌ها (یک نشانه خودایمنی که بدن شما به خود حمله می‌کند) بررسی میشود. ادرار از لحاظ وجود کتون ها بررسی میشود (نشانه‌ای که بدن شما در حال سوزاندن چربی به عنوان منبع انرژی خود است). این علائم نشان دهنده دیابت نوع 1 است.
تفسیر آزمایش دیابت:
| نوع تست | نرمال (mg/dL) | پیش دیابت (mg/dL) | دیابت (mg/dL) |
| آزمایش گلوکز ناشتا (FBS) | کمتر از 100 | 100-125 | 126 یا بالاتر |
| آزمایش گلوکز تصادفی | کمتر از 140 | 140-199 | 200 یا بالاتر |
| تست هموگلوبین HbA1c | کمتر از 5.7 درصد | 5.7 – 6.4% | 6.5 درصد یا بالاتر |
| تست تحمل گلوکز خوراکی | کمتر از 140 | 140-199 | 200 یا بالاتر |
چه کسانی باید از نظر دیابت آزمایش شوند؟
اگر علائم یا عوامل خطر ابتلا به دیابت را دارید، باید آزمایش دهید. هرچه دیابت زودتر تشخیص داده شود، می توان درمان سریعتر را شروع کرد و عوارض را کاهش داد یا از آن پیشگیری کرد.
اگر آزمایش خون نشان داد که شما مبتلا به پیش دیابت هستید، شما و پزشکتان می‌توانید برای ایجاد تغییراتی در سبک زندگی (مانند کاهش وزن، ورزش، و رژیم غذایی سالم) برای پیشگیری یا به تاخیر انداختن دیابت نوع 2 با یکدیگر همکاری کنید.
آزمایش دیابت نوع 1: اولویت آزمایش در کودکان و بزرگسالان جوانی که سابقه خانوادگی دیابت دارند. با احتمال کمتری، افراد مسن نیز ممکن است به دیابت نوع 1 مبتلا شوند. بنابراین، آزمایش در بزرگسالانی که به بیمارستان مراجعه می‌کنند و مشخص میشود که مبتلا به کتواسیدوز دیابتی هستند، مهم است. (کتواسیدوز یک عارضه خطرناک است که می‌تواند در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 رخ دهد.)
آزمایش دیابت نوع 2: بزرگسالان 45 ساله یا بالاتر، افراد بین 19 تا 44 ساله که دارای اضافه وزن هستند و دارای یک یا چند عامل خطر هستند، زنانی که دیابت بارداری داشته‌اند، کودکان بین 10 تا 18 ساله که دارای اضافه وزن هستند و حداقل دو ریسک فاکتور دیابت نوع 2 را دارند، باید آزمایش بدهند.
دیابت بارداری: همه زنان باردار بین هفته‌های 24 تا 28 بارداری باید آزمایش دهند. اگر عوامل خطر دیگری برای دیابت بارداری دارید، ممکن است پزشک زنان و زایمان شما را زودتر آزمایش کند.
منابع : clevelandclinic
طرف قرارداد با کلیه بیمه ها
در آزمایشگاه پارس طب، ما به خود می بالیم که می توانیم دسترسی به خدمات استثنایی آزمایشگاهی خود را برای همه، صرف نظر از ارائه دهنده بیمه آنها، فراهم کنیم.
