سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یک بی نظمی هورمونی است که در این شرایط هورمون های مردانه مانند تستوسترون و آندروژنها به صورت مازاد توسط تخمدان‌ها تولید میگردد.
اگر به سندرم تخمدان پلی کیستیک مبتلا هستید، تخمدان‌های شما سطوح بالایی از هورمون‌هایی به نام آندروژن تولید می‌کنند. این امر باعث می شود که ترشح هورمون های جنسی بهم بریزد . در نتیجه، افراد مبتلا به PCOS اغلب سیکل های قاعدگی نامنظم، پریودهای از دست رفته و تخمک گذاری غیرقابل پیش بینی دارند.

به دلیل عدم تخمک گذاری ممکن است کیست های کوچک روی تخمدان ها (کیسه های پر از مایع) ایجاد شود. با این حال، با وجود نام “پلی کیستیک”، برای داشتن سندرم تخمدان پلی کیستیک نیازی به داشتن کیست در تخمدان های خود ندارید.

PCOS یکی از شایع ترین علل ناباروری زنان است. همچنین می تواند خطر ابتلا به بیماری های دیگر را افزایش دهد. پزشک متخصص زنان و همچنین متخصصین غدد می توانند PCOS را بر اساس علائم شما و اگر برنامه هایی برای بچه دار شدن دارید، درمان کنند.

 

PCOS چقدر رایج است؟

سندرم تخمدان پلی کیستیک بسیار شایع است تا 15 درصد از زنان در سنین باروری به آن مبتلا هستند.

هر زن می تواند پس از بلوغ به PCOS مبتلا شود. بیشتر افراد در دهه 20 یا 30 سالگی زمانی که قصد بارداری دارند متوجه ابتلا خود به تنبلی تخمدان می شوند.

اگر اضافه وزن یا چاق هستید، یا اگر اعضای خانواده شما مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک بوده اند، ممکن است در معرض خطر ابتلا به PCOS باشید.

 

علت اصلی سندرم تخمدان پلی کیستیک چیست؟

علت دقیق PCOS ناشناخته است. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد ژنتیک نقش دارد. چندین عامل دیگر نیز در ایجاد PCOS نقش دارند که عبارتند از:

سطوح بالا هورمون‌های مردانه به نام آندروژن:

سطح بالای آندروژن مانع آزاد شدن تخمک (تخمک‌گذاری) از تخمدان‌ها می‌شود که باعث چرخه‌های قاعدگی نامنظم می‌شود. تخمک گذاری نامنظم همچنین می تواند باعث ایجاد کیسه های کوچک پر از مایع در تخمدان ها شود. آندروژن بالا همچنین باعث آکنه و رشد موهای زائد در زنان می شود.

 

مقاومت به انسولین:

افزایش سطح انسولین باعث می شود که تخمدان ها هورمون مردانه (آندروژن) را بسازند و آزاد کنند. افزایش هورمون مردانه، به نوبه خود، تخمک گذاری را سرکوب می کند و به سایر علائم PCOS کمک می کند.
انسولین به بدن شما کمک می کند تا میزان قند خون بدنتان را کنترل کند و از آن برای انرژی استفاده کند. مقاومت به انسولین به این معنی است که بدن شما انسولین را به درستی ترشح نمیکند و منجر به افزایش سطح قند خون می شود.
همه افراد مبتلا به مقاومت انسولینی قند خون بالایی ندارند اما مقاومت به انسولین می تواند منجر به دیابت شود. چاقی (اضافه وزن) نیز می تواند به مقاومت به انسولین کمک کند. افزایش سطح انسولین، حتی اگر قند خون شما نرمال باشد، می تواند نشان دهنده مقاومت به انسولین باشد.

 

التهاب خفیف:

افراد مبتلا به PCOS علائم التهاب اما با شدت خفیف را دارند. پزشک می‌تواند میزان التهاب بدنتان را از طریق تست CRP یا پروتئین واکنشگر C و اندازه گیری میزان  گلبول‌های سفید خون در آزمایش CBC بررسی نماید .

این آزمایش ها در آزمایشگاه پارس طب با بروز ترین دستگاه ها و در کوتاهترین زمان جواب دهی قابل انجام می باشد .

 

علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک چیست؟

شایع ترین علائم PCOS عبارتند از:

قاعدگی نامنظم:

قاعدگی غیرطبیعی شامل کم شدن میزان خونریزی ماهیانه و یا قطع شدن کامل آن باشد، اما در مواقعی ممکن است بیماران مبتلا به PCOS خونریزی شدید در طول قاعدگی را تجربه کنند.

رشد غیر طبیعی مو:

موهای زائد صورت و رشد موهای ضخیم در بازوها، سینه و شکم (هیرسوتیسم). این امر در 70درصد از زنان مبتلا به PCOS مشاهده می شود.

آکنه:

سندرم تخمدان پلی کیستیک می تواند باعث آکنه، به خصوص در پشت، قفسه سینه و صورت شود. این آکنه ممکن است پس از سال‌های نوجوانی نیز ادامه یابد و درمان آن دشوار باشد.

چاقی:

حدود 80 درصد از زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک دارای اضافه وزن یا چاقی هستند و در کاهش وزن مشکل دارند.

تیره شدن پوست:

لکه های پوست تیره به خصوص در چین های گردن، زیر بغل، کشاله ران (بین پاها) و زیر سینه هاکه به عنوان آکانتوز نیگریکانس شناخته می شود.

کیست:

بسیاری از زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک دارای حفره های کوچکی از مایع در تخمدان های خود هستند.

مشکلات پوستی:

تگ‌های پوستی، فلپ‌های کوچک پوست که اغلب در زیر بغل یا گردن در زنان مبتلا به PCOS یافت می شوند.

نازک شدن موها:

افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک ممکن است بخشی از موهای سر خود را از دست بدهند(آلوپسی) یا دچار ریزش شدید موی سر شوند که منجر به طاسی گردد.

ناباروری:

PCOS شایع ترین علت ناباروری زنان است. کاهش تعداد دفعات یا عدم تخمک گذاری می تواند منجر به ناتوانی در باردار شدن شود.

 

آیا PCOS می تواند فاقد علائم باشد ؟

بله، ممکن است PCOS داشته باشید و هیچ علامتی نداشته باشید. بسیاری از افراد تا زمانی که برای باردار شدن مشکلی نداشته باشند یا به دلایل ناشناخته وزن اضافه کنند، حتی متوجه این عارضه نمی شوند. همچنین ممکن است PCOS خفیف داشته باشید، که در آن علائم به اندازه کافی شدید نیستند که شما متوجه شوید.

 

تشخیص

در بیشتر موارد، پزشک می تواند پس از معاینه، PCOS را تشخیص دهد. گاها ممکن است آزمایش خون یا سونوگرافی برای کمک به تشخیص نیز توسط پزشک در خواست شود.

چنانچه میخواهید از ابتلا یا عدم ابتلا خود مطمئن شوید موارد زیر را در خود بررسی کنید :

• علائم و سابقه پزشکی خود.
• سابقه پزشکی خانواده خود.
• وزن و فشار خون خود را اندازه بگیرید.
• یک معاینه فیزیکی انجام دهید، به طور خاص به دنبال موهای زائد صورت، ریزش مو، آکنه، تغییر رنگ پوست و برچسب های پوستی باشید.
• یک معاینه لگنی انجام دهید تا به دنبال تخمدان های متورم یا سایر تغییرات در رحم خود باشید.
• برای بررسی سطح هورمون و سطح گلوکز و سایر آزمایش های خون لازم با ازمایشگاه پارس طب تماس بگیرید .
• برای بررسی کیست در تخمدان و بررسی ضخامت پوشش داخلی رحم، سونوگرافی لگن انجام دهید.

 

به طور معمول، اگر حداقل دو مورد از موارد زیر را داشته باشید، به PCOS مبتلا هستید:

پریودهای نامنظم یا از دست رفته برخی از افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک زمانی که پریود می شوند خونریزی بسیار شدیدی دارند.
علائم آندروژن اضافی مانند آکنه یا رشد بیش از حد مو و یا آزمایش خونی که سطح آندروژن اضافی را تایید می کند.

جهت بررسی میزان هورمون های آندروژنها میتوانید با حساسترین و دقیق ترین روش اندازه گیری در آزمایشگاه پارس طب از وضعیت سندرم پلی کیست تخمدانی خود مطلع شوید.

 

سندرم تخمدان پلی کیستیک چگونه درمان می شود؟

پزشک درمان را بر اساس علائم، سابقه پزشکی و سایر شرایط سلامتی و همچنین تمایل شما برای بارداری، تعیین می کند. درمان ها می تواند شامل داروها، تغییر شیوه زندگی یا ترکیبی از هر دو باشد.

 

اگر قصد باردار شدن ندارید، درمان ها عبارتند از:

کنترل بارداری هورمونی: گزینه‌ها شامل قرص‌های ضدبارداری، چسب‌ها، شات‌ها، حلقه واژینال یا دستگاه داخل رحمی (IUD) است. کنترل بارداری هورمونی به تنظیم چرخه قاعدگی، بهبود آکنه و کمک به عدم رشد موهای زائد کمک می کند.

داروی محرک انسولین: متفورمین دارویی است که برای درمان دیابت استفاده می شود. که به پردازش انسولین در بدن کمک می کند. هنگامی که انسولین مدیریت می شود، برخی از افراد مبتلا به PCOS بهبودهایی را در چرخه های قاعدگی خود مشاهده می کنند.

داروهایی برای مسدود کردن آندروژن ها: برخی داروها می توانند اثر آندروژن ها را مسدود کنند. این داروها به کنترل آکنه یا رشد مو ناشی از PCOS کمک می کند

تغییر سبک زندگی: کاهش وزن و رژیم غذایی سالم می تواند تأثیر مثبتی بر سطح انسولین داشته باشد.

 

اگر می خواهید اکنون یا در آینده باردار شوید، درمان PCOS شامل موارد زیر است:

داروهایی برای تحریک تخمک گذاری (آزادسازی تخمک): بارداری موفق با تخمک گذاری شروع می شود. ثابت شده است که برخی داروها باعث تحریک تخمک گذاری در زنان مبتلا به PCOS می شوند. داروهای کلومیفن و لتروزول به صورت خوراکی و گنادوتروپین ها که به صورت تزریقی مصرف می شوند.

جراحی: یک روش جراحی به نام سوراخ کردن تخمدان می‌تواند با برداشتن بافت‌هایی در تخمدان‌هایی که هورمون‌های آندروژن تولید می‌کنند، باعث تخمک‌گذاری شود. با وجود داروهای جدیدتر، جراحان اکنون به ندرت این روش را انجام می دهند.

لقاح آزمایشگاهی (IVF): تخمک شما با اسپرم همسرتان در آزمایشگاه بارور می شود و سپس به رحم شما منتقل می شود. زمانی که داروها به تخمک گذاری کمک نمی کنند، این روش یک گزینه برای زنان مبتلا به PCOS است .

 

پیشگیری

هیچ راه اثبات شده ای برای پیشگیری از سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود ندارد، اما می توانید گام های کوچکی برای کاهش علائم خود بردارید. به عنوان مثال: خوردن غذاهای مغذی و پرهیز از مصرف غذاهای فست فود، ورزش منظم و مدیریت وزن می تواند به شما در جلوگیری از عوارض PCOS کمک کند.

 

آیا سندرم تخمدان پلی کیستیک فرد را در معرض خطر سایر بیماری ها قرار می دهد؟

در تحقیقات نشان داده شده است که PCOS فرد را در معرض خطر بیشتری برای چندین بیماری قرار می دهد، از جمله:

• دیابت.
• فشار خون بالا.
• بیماری قلب و عروقی.
• هیپرپلازی آندومتر.
• اختلالات خواب مانند آپنه خواب.
• افسردگی و اضطراب.

 

منابع : clevelandclinic | womenshealth