آزمایش های دوران بارداری

در صورت مثبت شدن تست بارداری انجام یک سری از آزمایشات از مراقبت های معمول بارداری محسوب می شود.

برخی از آزمایش های دوران بارداری با نمونه خون انجام می شود. برخی دیگر با نمونه ادرار یا نمونه بافتی که از واژن، دهانه رحم یارکتوم (راست روده) گرفته شده است انجام می شود.

بسیاری از مشکلاتی که توسط این آزمایشات تشخیص داده می شود در دوران بارداری قابل درمان هستند.

 

آزمایشات روتینی که در اوایل بارداری باید انجام شود عبارتند از :

• شمارش کامل سلول های خونی (CBC)
• گروه خونی و فاکتور Rh
• آزمایش ادرار
• کشت ادرار

همچنین، زنان باردار معمولاً برای بیماری‌ها و عفونت‌های خاص در اوایل بارداری تست هایی از قبیل :

• عفونت Torch ( توکسوپلاسما، روبلا، سایتومگالوویروس، هرپس سیمپلکس)
• هپاتیت B و هپاتیت C
• عفونت های مقاربتی (STIs)
• ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV)
• سل (TB)

وسایر آزمایشات با توجه به نظر پزشک متخصص خود مورد ارزیابی قرار می گیرند.

 

آزمایش CBC

این تست جهت بررسی انواع کم خونی و بررسی وضعیت سیستم دفاعی بدن و فاکتورهای دخیل در انعقاد مانند پلاکت می باشد.

 

تعیین گروه خونی و Rh

در سه ماهه اول بارداری باید تعیین گروه خونی و همچنین، تعیین فاکتور Rh انجام شود.

فاکتور Rh پروتئینی است که در سطح گلبول های قرمز یافت می شود. اگر سلول های خونی دارای این پروتئین باشند، Rh مثبت و اگر سلول های خونی این پروتئین را نداشته باشند، Rh منفی محسوب می شود.

اگر خانمی Rh منفی و جنین او Rh مثبت باشد، بدن او می‌تواند آنتی‌بادی‌هایی علیه فاکتور Rh  جنین بسازد. این آنتی بادی ها می توانند به گلبول های قرمز جنین آسیب برسانند. این وضعیت معمولاً در بارداری اول مشکلی ایجاد نمی کند، زیرا که بدن مقدار کمی آنتی بادی تولید می کند. اما ممکن است در بارداری های بعدی مشکلاتی ایجاد کند.

اگر مادر Rh منفی باشد، معمولا در دوران بارداری آمپول روگام دریافت می کند تا از ایجاد آنتی بادی های Rh جلوگیری شود. اگر مادر Rh منفی باشد و سابقه بارداری داشته باشد، نیاز به آزمایشات و نظارت ویژه در طول بارداری دارد همچنین ممکن است کودک متولدشده پس از تولد نیاز به درمان داشته باشد.

 

آزمایش ادرار

گلبول قرمز: در ادرار می تواند بیانگر خونریزی باشد.

گلبول های سفید: برای بررسی عفونت ادراری (UTI) می باشد.

گلوکز: سطح بالای قند خون  که می تواند نشانه دیابت باشد در آزمایش ادرار بررسی می شود.

پروتئین: آزمایش ادرار همچنین میزان پروتئین خون را اندازه گیری می کند. سطوح بالای پروتئین ممکن است نشانه پره اکلامپسی باشد، که یک عارضه جدی  به ویژه در اواخر بارداری است.

 

کشت ادرار

این آزمایش حضور باکتری در ادرار را بررسی می کند که می تواند نشانه عفونت ادراری باشد. گاهی اوقات UTI علائمی ایجاد نمی کند. ادرار در اوایل بارداری و در اواخر بارداری آزمایش می شود. اگر آزمایش باکتری را در ادرار نشان دهد، با آنتی بیوتیک درمان خواهد شد.

 

سرخجه Rubella

(گاهی اوقات سرخک آلمانی نیز نامیده می شود) و می تواند باعث نقص مادرزادی شود. آزمایش خون بیانگر این است که آیا شما به سرخجه مبتلا شده اید یا در برابر این بیماری واکسینه شده اید. اگر قبلا این عفونت را داشته اید یا علیه سرخجه واکسینه شده اید، در مقابل این بیماری مصون هستید.

سرخجه به راحتی قابل سرایت می باشد. اگر آزمایش خون شما نشان داد که ایمنی ندارید، از افرادی که به این بیماری مبتلا هستند در دوران بارداری اجتناب کنید. یک واکسن وجود دارد، اما حاوی ویروس زنده است و برای زنان باردار توصیه نمی شود. اگر واکسینه نشده اید، می توانید واکسن سرخک، اوریون، سرخجه (MMR) را پس از تولد نوزاد دریافت کنید.

 

هپاتیت

هپاتیت، ویروسی است که کبد را آلوده می کند. زنان باردار مبتلا به هپاتیت B یا C می توانند ویروس را به جنین خود منتقل کنند. همه زنان باردار باید از نظر عفونت هپاتیت B و هپاتیت C آزمایش شوند.

اگر هر کدام از این عفونت ها را دارید می توانید به نوزاد خود شیر بدهید. واکسنی برای محافظت از نوزاد در برابر هپاتیت B در دسترس است. این واکسن به صورت سه دوز واکسن تزریق می شود که اولین دوز آن در عرض چند ساعت پس از تولد به نوزاد داده می شود.

 

عفونت های مقاربتی

بیماری های مقاربتی می تواند برای شما و جنین شما عوارض ایجاد کند. همه زنان باردار در اوایل بارداری از نظر سیفلیس و کلامیدیا و سوزاک آزمایش می شوند.

اگر مبتلا به STI هستید، در دوران بارداری تحت درمان قرار می گیرید و دوباره آزمایش می شوید تا بررسی شود که آیا درمان موثر بوده است یا خیر. شریک جنسی شما نیز باید تحت درمان قرار گیرند. HIV به سلول های سیستم ایمنی بدن حمله می کند و باعث سندرم نقص ایمنی اکتسابی (ایدز) می شود. اگر HIV دارید، احتمال انتقال آن به جنین وجود دارد.

در حالی که باردار هستید، می توانید از داروهایی استفاده کنید که می تواند خطر انتقال HIV را به جنین شما کاهش دهد.

زنان در معرض خطر بالای سل (مانند افراد دچار ضعف سیستم ایمنی ،مبتلایان به HIV و افرادی که در تماس مستقیم با فرد مبتلا به سل هستند) باید از نظر ابتلا به سل بررسی شوند.

 

غربالگری ژنتیکی

بسیاری از ناهنجاری های ژنتیکی را می توان قبل از تولد تشخیص داد. اگر شما یا همسرتان سابقه خانوادگی اختلالات ژنتیکی داشته باشید، پزشک آزمایش ژنتیک را در دوران بارداری توصیه میکند. همچنین اگر جنین یا نوزادی با ناهنجاری ژنتیکی داشته اید، بهتر است  غربالگری ژنتیکی را انجام دهید.

• سه ماهه اول
• سه ماهه دوم
• سونوگرافی
• آمنیوسنتز
• نمونه برداری از پرزهای جفتی
• پایش جنین
• گلوکز
• استرپتوکوک گروه B

 

مواردی از اختلالات ژنتیکی که می توانند قبل از تولد تشخیص داده شوند عبارتند از:

• فیبروز سیستیک
• دیستروفی عضلانی دوشن
• هموفیلی A
• بیماری کلیه پلی‌کیستیک
• بیماری سلول داسی‌شکل
• بیماری تی ساکس
• تالاسمی

 

روش های غربالگری در دوران بارداری عبارتند از:

• تست آلفا فیتوپروتئین (AFP)
• آمنیوسنتز
• نمونه برداری از پرزهای جفتی
• آزمایش DNA Cell free
• نمونه گیری از طریق پوست (برداشتن نمونه کوچکی از خون جنین از بند ناف)
• اسکن با امواج فراصوت (اولترا سوند)

 

تست های غربالگری سه ماهه اول بارداری

غربالگری سه ماهه اول ترکیبی از سونوگرافی جنین و آزمایش خون مادر است. این فرآیند غربالگری می تواند به تعیین خطر ابتلای جنین به نقایص مادرزادی خاص کمک کند.

غربالگری سه ماهه اول شامل موارد زیر است:

سونوگرافی(NT): برای بررسی ناحیه پشت گردن جنین از نظر افزایش مایع یا ضخیم شدن آن استفاده می شود.

سونوگرافی برای تعیین استخوان بینی جنین: استخوان بینی ممکن است در برخی از نوزادان با ناهنجاری های کروموزومی خاص مانند سندرم داون دیده نشود. این غربالگری با استفاده از سونوگرافی بین هفته های 11 تا 13 بارداری انجام می شود.

آزمایشات سرم (خون) مادر: این آزمایش خون دو ماده موجود در خون زنان باردار را اندازه گیری می کند:

PAPP-A (پروتئین A پلاسما): پروتئینی که در اوایل بارداری توسط جفت تولید می شود. سطوح غیر طبیعی با افزایش خطر ناهنجاری کروموزومی مرتبط است.

گنادوتروپین جفتی (HCG) هورمونی که در اوایل بارداری توسط جفت تولید می شود. سطوح غیر طبیعی با افزایش خطر ناهنجاری کروموزومی مرتبط است. آزمایش غربالگری سه ماهه اول نقص مادرزادی مانند سندرم داون (تریزومی 21) و سندرم ادوارد (تریزومی 18) را بررسی می کند.

اگر نتایج این تست های غربالگری سه ماهه اول غیر طبیعی باشد، مشاوره ژنتیک توصیه می شود. برای تشخیص دقیق ممکن است آزمایش‌های اضافی مانند نمونه‌برداری از پرزهای کوریونی، آمنیوسنتز، آزمایش DNA آزاد جنینی (NIPT) یا سایر سونوگرافی‌ها مورد نیاز باشد.

 

تست های غربالگری سه ماهه دوم بارداری

غربالگری سه ماهه دوم بارداری (آزمایش خون نشانگرهای چهارگانه) معمولاً با نمونه برداری از خون بین هفته های 15 تا 20 بارداری انجام می شود (هفته 16 تا 18 ایده آل است). آزمایشات عبارتند از:

AFP: این آزمایش خون سطح AFP را در خون در دوران بارداری اندازه گیری می کند. AFP پروتئینی است که معمولاً توسط کبد جنین تولید می شود و در مایع اطراف جنین (مایع آمنیوتیک) وجود دارد. از جفت عبور کرده و وارد خون مادر می شود. سطوح غیر طبیعی AFP ممکن است نشان دهنده موارد زیر باشد:

تاریخ زایمان اشتباه محاسبه شده است

نقص در دیواره شکم جنین

سندرم داون یا سایر ناهنجاری های کروموزومی

نقص لوله عصبی، مانند اسپینا بیفیدا

دوقلوها (بیش از یک جنین در حال تولید پروتئین هستند)

استریول غیر کونژوگه (UE3 ): هورمونی است که توسط جفت تولید می شود. می توان آن را در خون یا ادرار مادر اندازه گیری کرد تا برای تعیین سلامت جنین استفاده شود.

InhibinA: هورمونی است که توسط جفت تولید می شود.

گنادوتروپین جفتی انسان HCG: هورمونی است که توسط جفت تولید می شود.

نتایج آزمایش غیرطبیعی AFP و سایر تست ها ممکن است به این معنی باشد که آزمایشات اضافی مورد نیاز است. از سونوگرافی برای تأیید بارداری و بررسی ستون فقرات جنین و سایر اعضای بدن از نظر نقص استفاده می شود. برای تشخیص دقیق ممکن است نیاز به آمنیوسنتز باشد.

اکثر موارد سندرم داون را می توان با استفاده از غربالگری سه ماهه اول و دوم تشخیص داد.

 

سونوگرافی

اسکن اولتراسوند یک تکنیک تشخیصی است که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصویری از اندام های داخلی استفاده می کند. گاهی اوقات یک سونوگرافی غربالگری در طول دوران بارداری برای بررسی رشد طبیعی جنین و بررسی تاریخ زایمان انجام می شود.

سونوگرافی در دوران بارداری چه زمانی انجام می شود؟

سونوگرافی ممکن است در زمان های مختلف در دوران بارداری به دلایل مختلفی انجام شود:

 

سه ماهه اول

• برای تعیین تاریخ زایمان
• برای تعیین تعداد جنین و شناسایی ساختار جفت
• برای تشخیص حاملگی خارج رحمی یا سقط جنین
• برای بررسی رحم و سایر آناتومی لگن
• برای تشخیص ناهنجاری های جنینی (در برخی موارد)

 

سه ماهه دوم

• برای تایید تاریخ زایمان (تاریخ تعیین شده در سه ماهه اول به ندرت تغییر می کند)
• برای تعیین تعداد جنین و بررسی ساختار جفت
• برای کمک به آزمایشات قبل از تولد، مانند آمنیوسنتز
• برای بررسی آناتومی جنین از نظر ناهنجاری
• برای بررسی میزان مایع آمنیوتیک
• برای بررسی الگوهای جریان خون
• برای مشاهده رفتار و فعالیت جنین
• برای اندازه گیری طول دهانه رحم
• برای نظارت بر رشد جنین

 

سه ماهه سوم

• برای نظارت بر رشد جنین
• برای بررسی میزان مایع آمنیوتیک
• برای انجام آزمایش مشخصات بیوفیزیکی
• برای تعیین موقعیت جنین
• برای ارزیابی جفت

 

سونوگرافی چگونه انجام می شود؟

دو نوع سونوگرافی در دوران بارداری انجام می شود:

سونوگرافی شکم.

سونوگرافی ترانس واژینال.

 

آمنیوسنتز

آمنیوسنتز شامل گرفتن نمونه کوچکی از مایع آمنیوتیک است که جنین را احاطه کرده است. برای تشخیص اختلالات کروموزومی و نقایص لوله عصبی مانند اسپینا بیفیدا استفاده می شود. آزمایش برای سایر نقایص و اختلالات ژنتیکی بسته به سابقه خانوادگی شما و دسترسی به انجام آزمایش  صورت می گیرد.

 

آمنیوسنتز چه موقع در خواست می شود؟

آمنیوسنتز معمولاً برای زنانی که در هفته پانزدهم تا بیستم بارداری در معرض خطر ناهنجاری‌های کروموزومی هستند، پیشنهاد می‌شود. نامزدها شامل زنانی هستند که در زمان زایمان بالای 35 سال سن دارند یا کسانی که آزمایش غربالگری غیرطبیعی داشته اند.

 

آمنیوسنتز چگونه انجام می شود؟

آمنیوسنتز شامل وارد کردن یک سوزن بلند و نازک از طریق شکم به داخل کیسه آمنیوتیک است تا نمونه کوچکی از مایع آمنیوتیک خارج شود. مایع آمنیوتیک حاوی سلول های ریخته شده توسط جنین است که حاوی اطلاعات ژنتیکی است. اگرچه جزئیات خاص هر روش ممکن است متفاوت باشد، آمنیوسنتز معمولی از این فرآیند پیروی می کند:

شکم شما با یک ماده ضد عفونی کننده پاک می شود.

پزشک ممکن است برای بی حس کردن پوست یک بی حس کننده موضعی تجویز کند یا ندهد.

پزشک از فناوری اولتراسوند برای کمک به هدایت یک سوزن توخالی به داخل کیسه آمنیوتیک استفاده می کند. و نمونه کوچکی از مایع را برای تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی برداشت می کند.

تا 24 ساعت پس از عمل باید از انجام فعالیت های شدید اجتناب شود.

 

زنانی که دوقلو یا چند قلو باردار هستند، برای مطالعه هر نوزاد نیاز به نمونه برداری از هر کیسه آمنیوتیک دارند. بسته به موقعیت نوزاد و جفت، مقدار مایع و آناتومی زن، گاهی اوقات آمنیوسنتز نمی تواند انجام شود. سپس این مایع به آزمایشگاه ژنتیک فرستاده می‌شود تا سلول‌ها رشد کرده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند. AFP همچنین برای رد نقص لوله عصبی اندازه گیری می شود. نتایج معمولاً در حدود 10 روز تا دو هفته بسته به آزمایشگاه اعلام می شود.

 

نمونه برداری از پرزهای کوریونی (CVS)

CVS یک آزمایش قبل از تولد است که شامل نمونه برداری از برخی از بافت جفت می شود. این بافت حاوی مواد ژنتیکی مشابه جنین است و می توان آن را از نظر ناهنجاری های کروموزومی و برخی مشکلات ژنتیکی دیگر آزمایش کرد. آزمایش برای سایر نقایص و اختلالات ژنتیکی، بسته به سابقه خانوادگی و در دسترس بودن امکانات آزمایشگاهی در زمان انجام، صورت می گیرد. برخلاف آمنیوسنتز، CVS اطلاعاتی در مورد نقص لوله عصبی ارائه نمی دهد. بنابراین، زنانی که تحت CVS قرار می‌گیرند، برای غربالگری این نقایص نیاز به آزمایش خون بعدی بین هفته‌های 16 تا 18 بارداری دارند.

 

CVS چگونه انجام می شود؟

CVS برای زنان با خطر افزایش ناهنجاری‌های کروموزومی یا کسانی که سابقه خانوادگی نقص ژنتیکی قابل آزمایش از بافت جفت دارند، ارائه شود. CVS معمولا بین هفته 10 و 13 بارداری انجام می شود. اگرچه روش‌های دقیق ممکن است متفاوت باشد، این روش شامل مراحل زیر است:

پزشک یک لوله کوچک (کاتتر) را از طریق واژن وارد دهانه رحم می کند.

با استفاده از فناوری اولتراسوند، پزشک کاتتر را در نزدیکی جفت هدایت می کند.

مقداری از بافت را با استفاده از سرنگ در انتهای دیگر کاتتر برمی دارد.

 

همچنین ممکن است یک CVS ترانس شکمی را انجام دهد که شامل وارد کردن یک سوزن از طریق شکم و داخل رحم برای نمونه برداری از سلول های جفت است. ممکن است در طول و بعد از هر یک از روش های CVS مقداری گرفتگی احساس کنید. نمونه های بافت برای رشد و تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه ژنتیک فرستاده می شود. نتایج معمولاً در حدود 10 روز تا دو هفته بسته به آزمایشگاه اعلام می شود.

 

زنان دارای دوقلو یا چند قلوهای معمولاً نیاز به نمونه برداری از هر جفت دارند. با این حال، به دلیل پیچیدگی روش و موقعیت جفت، CVS همیشه با چندقلوها امکان پذیر یا موفقیت آمیز نیست.

 

عفونت فعال واژن، مانند تبخال یا سوزاک، این عمل را ممنوع می کند. در موارد دیگر، پزشک ممکن است نمونه‌ای بگیرد که بافت کافی برای رشد در آزمایشگاه ندارد و نتایج ناقص یا غیرقطعی ایجاد کند.

 

پایش جنین

در اواخر بارداری و زایمان، پزشک ممکن است بخواهد ضربان قلب جنین و سایر عملکردها را کنترل کند. پایش ضربان قلب جنین روشی برای بررسی میزان و ریتم ضربان قلب جنین است. میانگین ضربان قلب جنین بین 120 تا 160 ضربه در دقیقه است. این میزان ممکن است با واکنش جنین به شرایط داخل رحم تغییر کند. ضربان قلب یا الگوی غیر طبیعی جنین ممکن است به این معنی باشد که جنین اکسیژن کافی دریافت نمی کند یا نشان دهنده مشکلات دیگری باشد. یک الگوی غیرطبیعی همچنین ممکن است به این معنی باشد که به زایمان سزارین اورژانسی نیاز است.

 

تست گلوکز

آزمایش گلوکز برای اندازه گیری سطح قند خون شما استفاده می شود.

آزمایش گلوکز معمولاً بین هفته های 24 تا 28 بارداری انجام می شود. سطوح غیر طبیعی گلوکز ممکن است نشان دهنده دیابت بارداری باشد.

 

تست گلوکز شامل چه مواردی است؟

آزمایش اولیه یک ساعته که اگر نتایج غیرطبیعی باشد، آزمایش تحمل گلوکز درخواست می شود.

 

تست تحمل گلوکز چگونه انجام می شود؟

نمونه اولیه خون ناشتا از شما گرفته می شود.

به شما محلول گلوکز مخصوصی برای نوشیدن داده می شود.

برای اندازه گیری سطح گلوکز در بدن ،در زمان های مختلف در طول چند ساعت خون گرفته می شود.

 

استرپتوکوک گروه (GBS) B

نوعی باکتری است که در دستگاه تناسلی تحتانی حدود 20 درصد از زنان یافت می شود. در حالی که عفونت GBS معمولاً در زنان قبل از بارداری مشکلی ایجاد نمی کند، می تواند باعث بیماری جدی در مادران در دوران بارداری شود. GBS ممکن است باعث کوریوآمنیونیت (عفونت شدید بافت جفت) و عفونت پس از زایمان شود. عفونت های دستگاه ادراری ناشی از GBS می تواند منجر به زایمان زودرس و زایمان یا پیلونفریت و سپسیس شود.

GBS شایع ترین علت عفونت های تهدید کننده زندگی نوزادان از جمله پنومونی و مننژیت است. نوزادان تازه متولد شده در دوران بارداری یا از دستگاه تناسلی مادر در حین زایمان یا دردوران بارداری به این عفونت مبتلا می شوند.

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها توصیه می کند همه زنان باردار از نظر کلونیزاسیون GBS واژن و رکتوم بین هفته های 35 و 37 بارداری غربالگری شوند. درمان مادران با عوامل خطر خاص یا کشت های مثبت برای کاهش خطر انتقال GBS به نوزاد مهم است. احتمال ابتلا به این بیماری در نوزادانی که مادران آنها برای آزمایش GBS مثبت تحت درمان آنتی بیوتیکی قرار می گیرند، نسبت به نوزادانی که درمان ندارند، 20 برابر کمتر است.

 

منابع : acog | hopkinsmedicine | clinicallabs | pregnancybirthbaby