فسفر یک ماده معدنی است که با مواد دیگر ترکیب می شود و ترکیبات فسفات آلی و معدنی را تشکیل می دهد. علامت اختصاری فسفر در آزمایش خون به صورت P نمایش داده می‌شود. اصطلاحات فسفر و فسفات اغلب به جای هم در مورد آزمایش استفاده می شوند، اما میزان فسفات معدنی در خون است که با آزمایش فسفر/فسفات سرم اندازه گیری می شود.

فسفات ها برای تولید انرژی، عملکرد عضلات و اعصاب و رشد استخوان حیاتی هستند همچنین نقش مهمی به عنوان بافر دارند و به حفظ تعادل اسید و باز بدن کمک می کنند.

بدن ما فسفر مورد نیاز خود را از طریق غذاهایی که می خوریم دریافت می کند. فسفر در بسیاری از غذاها یافت می شود و به راحتی توسط دستگاه گوارش جذب می شود.

بیشتر فسفات های بدن با کلسیم ترکیب می شوند تا به شکل گیری استخوان ها و دندان ها کمک کنند. مقادیر کمتری در بافت عضلانی و عصبی یافت می شود. بقیه در سلول‌های سراسر بدن یافت می‌شوند، که عمدتاً برای ذخیره انرژی استفاده می‌شوند.

به طور معمول، تنها حدود 1٪ از کل فسفات های بدن در خون وجود دارد. طیف گسترده ای از غذاها مانند لوبیا، نخود و مغزها، غلات، محصولات لبنی، تخم مرغ، گوشت گاو، مرغ و ماهی حاوی مقادیر قابل توجهی فسفر هستند. بدن سطوح فسفر/فسفات خون را با تنظیم میزان جذب آن از روده ها و دفع آن از طریق کلیه ها حفظ می کند. سطح فسفات همچنین تحت تأثیر تعامل هورمون پاراتیروئید (PTH)، کلسیم و ویتامین D قرار می گیرد.

علائم کمبود فسفر در بدن

افرادی که کمبود فسفر خفیف تا متوسط ​​دارند، اغلب علائمی ندارند. با کمبود شدید فسفر، علائم ممکن است شامل ضعف عضلانی و گیجی باشد.
همچنین کمبود فسفر (هیپوفسفاتمی) ممکن است همراه با سوءتغذیه، سوء جذب، عدم تعادل اسید و باز، افزایش کلسیم خون و اختلالاتی که بر عملکرد کلیه تأثیر می گذارد دیده شود.

علائم فسفر بالا در بدن

فسفر بیش از حد ممکن است علائمی مشابه علائمی که با کلسیم پایین مشاهده می شود، از جمله گرفتگی عضلات، گیجی و حتی تشنج همراه باشد.

فسفر اضافی (هیپر فسفاتمی) ممکن است با افزایش مصرف این ماده معدنی، کلسیم پایین خون و با اختلال عملکرد کلیه مشاهده شود.

 علت پایین بودن سطح فسفر خون (هیپو فسفاتمی )

• افزایش کلسیم خون (هیپرکلسمی)، به ویژه به دلیل پرکاری پاراتیروئید
• استفاده بیش از حد از دیورتیک ها
• سوء تغذیه
• اعتیاد به الکل
• سوختگی شدید
• کتواسیدوز دیابتی (پس از درمان)
• کم کاری تیروئید
• کاهش پتاسیم خون (هیپوکالمی)
• مصرف مزمن آنتی اسید
• راشیتیسم و ​​استئومالاسی (به دلیل کمبود ویتامین D)

علت بالا بودن سطح فسفر خون (هیپر فسفاتمی )

• نارسایی کلیه
• بیماری کبد
• کم کاری پاراتیروئید
• کتواسیدوز دیابتی (در اولین مشاهده)
• افزایش مصرف در رژیم غذایی (مکمل فسفات)

سطوح بالا و غیر طبیعی فسفر می تواند به ندرت منجر به آسیب اندامها به دلیل کلسیفیکاسیون و رسوب فسفات کلسیم در بافت ها شود. اما عمدتا سطوح بالای فسفر منجر به بیماری قلبی عروقی یا پوکی استخوان می شود.

سطح فسفات در کودکان به طور معمول بالاتر از بزرگسالان است زیرا استخوان های آنها به طور فعال در حال رشد است. سطوح پایین فسفات در کودکان می تواند رشد استخوان را مهار کند و سطوح بالا ممکن است نشانه ای از وضعیتی باشد که تعادل مواد معدنی بدن را مختل می کند.

نوشابه ها و مواد غذایی بسته بندی شده دارای محتوای فسفر بالایی هستند، که برخی از متخصصان تغذیه معتقدند که مصرف بیش از حد در افزایش سطح فسفر نقش دارد.

میزان نرمال فسفر در آزمایش خون

آزمایش‌ فسفر اغلب همراه با آزمایش‌های دیگر، مانند آزمایش‌ کلسیم، هورمون پاراتیروئید (PTH) و یا ویتامین D برای کمک به تشخیص و یا نظارت بر درمان شرایط مختلف که باعث عدم تعادل کلسیم و فسفر می‌شوند، تجویز می‌شوند.
آزمایش‌ فسفر معمولاً روی نمونه‌ خون انجام می‌شود، گاهی اوقات فسفر در نمونه‌ ادرار اندازه‌گیری می‌شود تا دفع آن توسط کلیه‌ها کنترل شود.

مقادیر نرمال فسفر در آقایان

1تا 4 سال: 4.3-5.4 mg/dL

5 تا 13 سال: 3.7-5.4 mg/dL

14تا 15 سال: 3.5-5.3 mg/dL

16تا 17 سال: 3.1-4.7 mg/dL

> یا = 18 سال: 2.5-4.5 mg/dL

مقادیر مرجع برای بیمارانی که کمتر از 12 ماه سن دارند مشخص نشده است.

مقادیر نرمال فسفر در بانوان

1تا 7 سال: 4.3-5.4 mg/dL

8 تا 13 سال: 4.0-5.2 mg/dL

14تا 15 سال: 3.5-4.9 mg/dL

16تا 17 سال: 3.1-4.7 mg/dL

> یا = 18 سال: 2.5-4.5 mg/dL

مقادیر مرجع برای بیمارانی که کمتر از 12 ماه سن دارند مشخص نشده است.

منابع : labcorp | ucsfhealth