نقش هورمون رشد در چاقی افراد

هورمون رشد انسانی از هیپوفیز قدامی به صورت پالس های کوتاه متعدد و غالباً ثانویه به محرک‏های محیطی ترشح می‏شود.

نیمه عمر هورمون رشد در خون تقریباً ۲۰ دقیقه است. حداکثر ترشح هورمون رشد بعد از شروع خواب عمیق مراحل 3 و 4 اتفاق می‏افتد. پالس های کوتاه ترشحی بعد از ورزش و غذا خوردن روی می‏دهد.

بنابراین خواب کافی و ورزش به میزان ترشح موثر هورمون رشد کمک میکند.
در بزرگسالان هورمون رشد اثرات فیزیولوژیک متعددی داشته و بر روی لیپولیز(تخریب چربی ها)، ساخت پروتئین، کارکرد قلب، توده عضلات و حجم گلبول قرمز تأثیر دارد. هورمون رشد اثر خود را مستقیم و غیرمستقیم از طریق فعالیت فاکتورهای رشد شبه انسولین (IGF) که پیشتر سوماتومدین‏ها خوانده می‏شدند اعمال می‏کند.

ترشح بیش از حد هورمون رشد از غده هیپوفیز سبب آکرومگالی در بزرگسالان و ژیگانتیسم در اطفال می‏شود.

(تعریف آکرومگالی یا ژیگانتیسم : غول‌پیکری یا ژیگانتیسم بیماری ناشی از افزایش ترشح هورمون رشد در دوران کودکی است که مهم‌ترین ویژگیش قد بسیار بلند است.)

فقدان هورمون رشد یکی از علل کوتاهی قد در اطفال بوده و در بزرگسالان سبب یک اختلال متابولیک همراه با افزایش چربی بدن، کاهش توده عضلانی، کاهش قدرت عضلانی، کاهش چگالی استخوان، اختلالات دینامیک‏ لیپوپروتئین و کربوهیدرات و تغییر کارکرد کلیه و قلب می‏شود.

 

چاقی و کمبود هورمون رشد (GHD) دو شرایطی هستند که می توانند متابولیسم بدن، ترکیب بدن و سلامت قلب و عروق را تحت تاثیر قرار دهند. آنها همچنین به یکدیگر مرتبط هستند، زیرا چاقی می تواند باعث ترشح کم هورمون رشد شود و کمبود هورمون رشد می تواند باعث افزایش تجمع چربی به خصوص در ناحیه شکم شود.

در اینجا چند واقعیت در مورد چاقی و کمبود هورمون رشد وجود دارد:

چاقی به عنوان داشتن شاخص توده بدنی (BMI) 30 یا بالاتر تعریف شده است. چاقی می تواند ترشح هورمون رشد را با افزایش مقاومت به انسولین، سطوح لپتین، اسیدهای چرب آزاد و سطوح کورتیزول، و کاهش سطوح گرلین و آدیپونکتین مختل کند.

 

 

کمبود هورمون رشد وضعیتی است که در آن غده هیپوفیز هورمون رشد کافی تولید نمی کند، این هورمون هورمونی است که رشد، تولید مثل سلولی و بازسازی را تحریک می کند. کمبود هورمون رشد می تواند در اثر جهش های ژنتیکی، تومورهای هیپوفیز، ضربه به سر، عفونت ها، تشعشع یا جراحی ایجاد شود.

کمبود هورمون رشد می تواند هم کودکان و هم بزرگسالان را تحت تاثیر قرار دهد. در کودکان، کمبود هورمون رشد می تواند باعث کوتاهی قد، تاخیر در بلوغ، رشد ضعیف عضلات و افزایش توده چربی شود. در بزرگسالان، کمبود هورمون رشد می تواند باعث کاهش توده و قدرت عضلانی، افزایش چربی شکمی، کاهش تراکم استخوان، اختلال در تحمل گلوکز، دیس لیپیدمی، و افزایش خطر قلبی عروقی شود.

کمبود هورمون رشد را می توان با اندازه گیری سطوح هورمون رشد و IGF-I (فاکتور شبه انسولینی) در خون است و با انجام تست های تحریکی که باعث آزاد شدن هورمون رشد می شود، مانند تست تحرکی آرژنین تشخیص داد. با این حال، این تست ها می توانند تحت تاثیر چاقی، سن، جنس و عوامل دیگر قرار گیرند، بنابراین باید به دقت تفسیر شوند.

کمبود هورمون رشد را می توان با تزریقات مصنوعی هورمون رشد درمان کرد که می تواند رشد، ترکیب بدن، متابولیسم و کیفیت زندگی را بهبود بخشد. با این حال، درمان هورمون رشد همچنین می تواند عوارض جانبی، مانند احتباس مایعات، درد مفاصل، سندرم تونل کارپال، و افزایش مقاومت به انسولین را ایجاد کند. بنابراین، درمان هورمون رشد باید توسط یک متخصص نظارت شود و متناسب با نیازهای هر فرد باشد.

با مراجعه به آزمایشگاه پارس طب و بهره بردن از خدمات این مرکز درمانی میتوانید از میزان هورمون رشد خود و کودکان و برنامه ورزشی خود با هدف کاهش وزن و متابولیسم بدن خود آگاه شوید.

 

 

منبع:

(1) کمبود هورمون رشد در بیماران مبتلا به چاقی | غدد درون ریز – Springer. https://link.springer.com/article/10.1007/s12020-015-0571-4.
(2) چاقی و ترشح هورمون رشد | SpringerLink. https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-319-28038-7_6.
(3) کمبود هورمون رشد: علل، علائم و تشخیص – Healthline. https://www.healthline.com/health/growth-hormone-deficiency.
(4) en.wikipedia.org. https://en.wikipedia.org/wiki/Growth_hormone_deficiency.