عوارض کمبود زینک در بدن

زینک

روی یا Zinc یکی از 15 ماده معدنی ضروری مورد نیاز بدن است. حدود ۱ تا ۴ گرم روی در بدن انسان وجود دارد که معادل نیمی از آهن بدن است. مقدار Zinc در برخی از قسمت های بدن به دلیل نقش مهمی که در اندام های بدن دارد بیشتر است.

 

عوارض حاصل از کمبود زینک در بدن

• فعال نبودن بیضه‌ها در آقایان و تخمدان‌ها در خانم‌ها و کم بودن اسپرم‌ها، از جمله علل کمبود زینک در بدن است که در نهایت منجر به ناباروری می شود.
• علت ایجاد لکه های سفید در ناخن ها می تواند کمبود زینک در بدن باشد.
• امروزه ثابت شده است که در کنار سایر علل مانند کم خونی، کمبود ویتامین، استرس و غیره، کمبود زینک یکی از مهم ترین علل ریزش مو است.
• درمان آکنه و زخم های پوستی در صورت کاهش روی طولانی مدت و مزمن خواهد بود.
• منجر به کاهش قدرت سیستم ایمنی بدن می شود.
• کاهش رشد در کودکان می تواند به دلیل کمبود زینک در بدن باشد.
• اختلال رشد دستگاه تناسلی در مردان و زنان نیز ناشی از کمبود زینک است.
• کمبود زینک بر رشد سیستم عصبی به ویژه در کودکان و نوزادان تأثیر منفی دارد.
• اختلالات خلقی رفتاری مانند افسردگی، اسکیزوفرنی و پرخاشگری نمونه هایی از بیماری های ناشی از کمبود زینک هستند.
• کمبود زینک در پوکی استخوان، دندان، بیماری تیروئید، کاهش اشتها ظاهر می شود.
• اختلالات حافظه می تواند در نتیجه کمبود زینک در بدن باشد.

 

فواید زینک در بدن

 

• جلوگیری از عارضه‌های پوست

بیشترین مقدار روی در چشم، پانکراس و پوست ذخیره می شود. همچنین در مشیمیه چشم، در پروستات و مایع منی صد برابر غلظت پلاسما، Zinc وجود دارد.
به همین دلیل، روی از ضایعات پوستی، اگزما و سایر عوارض پوستی جلوگیری می کند. بسیاری از بیماران مبتلا به چنین ضایعاتی با مصرف سولفات روی و استفاده از پمادها (به نام اکسید روی) درمان شدند.

 

• ضد استرس

روی یک آنتی اکسیدان است که نقش مهمی در واکنش های استرس ایفا می کند. عوامل استرس زای زیادی در اطراف ما وجود دارد و متاسفانه ارتباط بیشتر بیماری ها با این عوامل ثابت شده است.
برای مثال با هر نخ سیگار 15000 رادیکال آزاد وارد بدن فرد می شود. در صورت عدم وجود آنتی اکسیدان، بیماری های مختلفی در بدن ایجاد می شود.

 

• تقویت ایمنی بدن

ویتامین C، ویتامین E، بتاکاروتن (پیش نیاز ویتامین A)، روی و سلنیوم 5 آنتی اکسیدان بسیار قوی شناخته شده در بدن هستند که عواملی برای حفظ سلامتی و مبارزه با بیماری ها هستند.
فلز روی نقش مهمی در افزایش سطح سیستم ایمنی و عملکرد صحیح دستگاه ایمنی دارد.

 

• جذب فلزات سمی

روی، عوامل سمی و مواد معدنی وارد شده به بدن را جذب و خنثی می کند. به عنوان مثال در شهرهای آلوده ای مانند تهران که سرب و سایر فلزات سنگین به طور مرتب وارد بدن می شوند، وجود روی کافی در بدن از اثرات سمی و مخرب آنها جلوگیری می کند.

 

• فعالیت در تکثیر سلولی

اثر دیگر روی، فعالیت آن در تکثیر سلولی است. روی برای ساختن DNA، رشته ژنتیکی اصلی هسته سلول، که بدون آن حیات سلول ادامه پیدا نمی کند، ضروری است. البته گلبول های قرمز یک استثنا هستند، زیرا گلبول های قرمز بدون هسته بوده و حاوی DNA نیستند.

 

منابع حاوی زینک

• نان سفید، گوشت، جگر، تخم مرغ، میگو، گندم کامل، تخم کدو و گوجه فرنگی سرشار از روی هستند.
• با خوردن هر 100 گرم عدس، نخود یا گندم آسیاب نشده می توان 4 تا 5 میلی گرم روی وارد بدن کرد.
• در هر 100 گرم سبوس گندم یا هر 100 گرم ذرت، 3 میلی‌گرم روی به بدن می‌رسد.
• تخم کدو حاوی روی فراوان است که خوشبختانه در ایران بیشتر از سایر کشورها استفاده می‌شود. در هر 100 گرم آن 5/ 6 تا 5/7 میلی‌گرم روی دریافت می‌شود.
• جوانه گندم 17 میلی گرم روی دارد، یعنی سرشار از روی است و مصرف آن به همه توصیه می شود.
• در هر 100 گرم جگر گوساله، 8/7 میلی‌گرم روی وجود دارد.
• به‌طور تقریبی در هر گرم گوشت 3 تا 5 میلی‌گرم روی وجود دارد.
• در هر 100 گرم صدف خوراکی 60- 59 میلی‌گرم روی وجود دارد و بسیار غنی است که البته در ایران مصرف نمی‌شود.

 

آزمایش زینک (روی، Zinc،Zn)

نمونه مورد نیاز برای این آزمایش خون (سرم) است و بهتر است فرد برای این آزمایش ناشتا باشد.
استفاده از برخی داروها مانند پنی‌سیلامین و کلروتالیدون باعث افزایش میزان روی می‌شود.
داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها، استروژن، داروهای ضد بارداری خوراکی (OCP)، فنی توئین، تیازیدها و اینترفرون موجب کاهش زینک می شوند.
سطح نرمال روی برای مردان 73-127 میکروگرم در دسی لیتر و سطح طبیعی برای زنان 70-114 میکروگرم در دسی لیتر است.

 

آزمایش های خون مرتبط با زینک

برای بررسی وضعیت بیمار، علاوه بر آزمایش Zinc، احتمالاً آزمایش‌های زیر نیز پیشنهاد می‌شود:

• آزمایش خون منیزیم، میزان منیزیم خون شما را اندازه گیری می کند. منیزیم نوعی الکترولیت است. الکترولیت ها مواد معدنی با بار الکتریکی هستند که مسئول بسیاری از عملکردها و فرآیندهای مهم در بدن شما هستند.
• کلسیم یکی از فراوان ترین مواد معدنی و یکی از مهم ترین مواد معدنی در بدن است. برای سیگنال دهی سلولی و عملکرد مناسب عضلات، اعصاب و قلب ضروری است. کلسیم برای لخته شدن خون و تشکیل، تراکم و حفظ استخوان ها و دندان ها ضروری است. آزمایش CA میزان کلسیم خون یا ادرار را اندازه گیری می کند که نشان دهنده میزان کلسیم کل و یونیزه شده در بدن است.
• آزمایش خون phosphorus سطح فسفات خون را اندازه گیری می کند. فسفات یک مولکول باردار الکتریکی است که حاوی ماده معدنی فسفر است. فسفر با کلسیم معدنی برای ساختن استخوان ها و دندان های قوی کار می کند.