آزمایش پرولاکتین

پرولاکتین چیست؟

پرولاکتین هورمونی است که توسط غده هیپوفیز، غده کوچکی در پایه مغز ساخته می شود.
دوپامین (یک ماده شیمیایی مغز) و استروژن (هورمون) تولید پرولاکتین و آزاد شدن آن از غده هیپوفیز را کنترل می کنند.
سیستم عصبی مرکزی، سیستم ایمنی، رحم و غدد پستانی نیز می توانند پرولاکتین تولید کنند. تحریک نوک پستان، ورزش و فشار همگی می توانند در تشکیل پرولاکتین در این بافت ها نقش داشته باشند.
پرولاکتین (همچنین به عنوان لاکتوتروپین و PRL شناخته می شود) هورمونی است که مسئول شیردهی در دوران بارداری، رشد بافت سینه و صدها فرآیند دیگر بدن است.
سطح پرولاکتین معمولا در زنان باردار و تازه مادران بالا و در زنان غیر باردار و مردان پایین است.
سطوح بالاتر از حد طبیعی پرولاکتین در خون می تواند علائمی مانند پریود نامنظم، ناباروری و اختلال نعوظ را ایجاد کند.

 

نقش پرولاکتین در تولید شیر و شیردهی

پرولاکتین باعث رشد نوع خاصی از بافت پستان به نام آلوئول پستانی می شود که بخشی از غده پستانی است که در آن شیر تولید می شود. پرولاکتین همچنین سلول های آلوئولی پستان را برای ساختن اجزای شیر تحریک می کند، از جمله:

• لاکتوز (جزء کربوهیدرات شیر)
• کازئین (جزء پروتئین شیر)
• لیپیدها (اجزای تامین کننده انرژی، اسیدهای چرب ضروری و کلسترول)

پس از زایمان، سطح پروژسترون کاهش می یابد که باعث افزایش تعداد گیرنده های پرولاکتین در سلول های آلوئولی پستانی می شود. این اجازه می دهد تا شیر از طریق نوک پستان شما ترشح شود، که معمولا به عنوان شیردهی شناخته می شود.
پس از زایمان، سطح پرولاکتین به طور مداوم بالا نمی ماند. سطح پرولاکتین فقط در دوره‌های تحریک نوک پستان از طریق مکیدن توسط کودک افزایش می‌یابد.
تا زمانی که کودک شما شیر می خورد، سطح پرولاکتین بالا می ماند. در دوره هایی که شیر نمی دهید، سطح پرولاکتین شما کاهش می یابد و تولید شیر کاهش می یابد.
اگر فردی به نوزاد خود شیر ندهد، سطح پرولاکتین پس از یک تا دو هفته به سطح غیر بارداری کاهش می یابد.

 

علت بالا بودن و افزایش پرولاکتین چیست؟

سطح پرولاکتین به طور معمول در دوران بارداری و شیردهی افزایش می یابد. همچنین افزایش خفیف و موقتی پرولاکتین نیز ممکن است به دلیل شرایط زیر باشد:

• استرس فیزیکی، مانند تجربه درد
• ورزش
• خوردن یک وعده غذایی
• رابطه جنسی
• تحریک نوک پستان بی ارتباط با شیردهی
• آسیب به ناحیه قفسه سینه
• حملات صرعی

برخی شرایط و داروها می توانند باعث افزایش طولانی مدت (مداوم) سطح پرولاکتین شوند.

 

چه داروهایی پرولاکتین را افزایش می دهند؟

ماده شیمیایی مغز دوپامین به سرکوب تولید پرولاکتین در بدن شما کمک می کند. هر دارویی که بر تولید یا استفاده از دوپامین در بدن شما تأثیر بگذارد می تواند سطح پرولاکتین شما را افزایش دهد.

• برخی از داروهای ضد روان پریشی مانند ریسپریدون
• برخی از داروهای فشار خون بالا
• داروهایی که حالت تهوع و استفراغ را درمان می کنند
• مسکن هایی که حاوی مواد افیونی هستند

اگر سطح پرولاکتین شما به دلیل مصرف دارو بالا باشد، سطح هورمون معمولاً سه تا چهار روز پس از قطع مصرف دارو به حالت عادی باز می گردد.
هرگز مصرف داروهای تجویز شده را متوقف نکنید، مگر اینکه پزشک به شما گفته باشد که این کار را انجام دهید.

 

چه آزمایشی سطح پرولاکتین را اندازه گیری می کند؟

آزمایش پرولاکتین (PRL) سطح پرولاکتین را در خون شما اندازه گیری می کند. در صورت مشاهده علائم و نشانه های افزایش سطح پرولاکتین و یا ارزیابی عملکرد غده هیپوفیز، پزشک ممکن است آزمایش خون پرولاکتین را برای شما تجویز کند.
بررسی سطح پرولاکتین در هر مرحله از چرخه قاعدگی (پریودی) امکان پذیر است.
سطح پرولاکتین در طول روز متفاوت است، اما در هنگام خواب و اول صبح بالاترین میزان است، بنابراین آزمایش معمولاً حدود سه ساعت پس از بیدار شدن انجام می شود.

 

سطح طبیعی پرولاکتین چیست؟

محدوده مقادیر طبیعی برای سطوح پرولاکتین ممکن است در آزمایشگاه های مختلف کمی متفاوت باشد. حتماً به محدوده مقادیر نرمال ذکر شده در گزارش آزمایشگاهی خود نگاه کنید یا اگر در مورد نتایج خود سؤالی دارید از پزشک خود بپرسید.

به طور کلی، مقادیر طبیعی پرولاکتین عبارتند از:

• برای افرادی که در بدو تولد به آنها مرد (AMAB) اطلاق شده است : کمتر از 20 نانوگرم در میلی لیتر (نانوگرم در میلی لیتر).
• برای افرادی که در بدو تولد به زن (AFAB) اطلاق شده و باردار یا شیرده نیستند: کمتر از 25 نانوگرم در میلی لیتر.
• برای افرادی که باردار یا شیرده هستند: 80 تا 400 نانوگرم در میلی لیتر.

 

علائم و نشانه های سطح بالای پرولاکتین چیست؟

برای هر کسی، سطح پرولاکتین بالاتر از حد طبیعی در خون می تواند علائم زیر را ایجاد کند:

• ناباروری
• از دست دادن علاقه به رابطه جنسی
• ترشحات شیری از نوک سینه ها در زمانی که باردار نیستید (گالاکتوره)

علائم پرولاکتین در زنان :

• تغییرات در قاعدگی غیر مرتبط با یائسگی، مانند پریودهای نامنظم (قاعدگی) یا عدم وجود قاعدگی (آمنوره)
• درد یا ناراحتی در حین رابطه جنسی نفوذی به دلیل خشکی واژن

علائم رایج پرولاکتینوما در مردان :

• اختلال نعوظ (ED)
• سطوح پایین تستوسترون
• بزرگ شدن بافت سینه (ژنیکوماستی)

 

چه چیزی باعث سطوح بالای غیر طبیعی پرولاکتین می شود؟

عوامل و شرایط متعددی می توانند باعث ایجاد سطوح بالاتر از حد طبیعی پرولاکتین در خون شما شوند (هیپرپرولاکتینمی)، از جمله:

• داروهای خاص
• برخی شرایط سلامتی
• سایر تومورهای غده هیپوفیز
• پرولاکتینوما، تومور غده هیپوفیز (شایع ترین علت).
  پرولاکتینوما یک تومور خوش خیم (غیر سرطانی) است که در غده هیپوفیز شما شکل می گیرد و باعث تولید بیش از حد پرولاکتین می شود. این یک نوع آدنوم هیپوفیز است. برای تأیید وجود پرولاکتینوما، آزمایش تصویربرداری مانند MRI مورد نیاز است.
  پرولاکتینوما بیشتر در افراد زیر 40 سال رخ می دهد. پرولاکتینوما در زنان شایع تر از مردان است و به ندرت در کودکان و نوجوانان رخ می دهد.
  پزشکان معمولاً پرولاکتینوما را با دارو درمان می کنند، اما می توانند با جراحی و پرتودرمانی نیز درمان شوند.

 

شرایطی غیر از پرولاکتینوما که ممکن است باعث هیپرپرولاکتینمی شود عبارتند از:

• بیماری کلیوی
• کم کاری تیروئید (تیروئید کم کار)
• زونا، به خصوص اگر راش یا تاول روی سینه باشد
• تومورهای بزرگ (به غیر از پرولاکتینوما) واقع در غده هیپوفیز یا نزدیک آن می توانند با کاهش اثر دوپامین باعث هیپرپرولاکتینمی شوند.
  ترشح پرولاکتین توسط دوپامین سرکوب می شود، اما اگر تومور جریان دوپامین را به سلول های تولید کننده پرولاکتین مسدود کند، هیپرپرولاکتینمی ایجاد می شود.

 

چه چیزی باعث سطوح پایین غیر طبیعی پرولاکتین می شود؟

سطح پرولاکتین شما معمولاً پایین است مگر اینکه باردار باشید یا در حال شیردهی باشید، بنابراین تنها نشانه وجود سطوح پایین تر از حد طبیعی پرولاکتین، عدم تولید شیر مادر پس از زایمان است.

در این موارد، هیپوفیز اغلب دچار مشکل است. کم‌کاری هیپوفیز یک بیماری نادر است که در آن کمبود یک، چند یا همه هورمون‌هایی که غده هیپوفیز شما می‌سازد وجود دارد. این معمولاً به دلیل فشار غیرعادی به غده هیپوفیز یا آسیب به غده هیپوفیز شما ایجاد می شود.

آیا به آزمایشات دیگری در زمان غیر طبیعی بودن پرولاکتین نیاز است؟

افزایش سطح پرولاکتین می تواند نشانه ای از انواع بیماری ها باشد. اگر سطح غیرطبیعی پرولاکتین در خون دارید، پزشک ممکن است آزمایشات بیشتری را برای شناسایی علت پیشنهاد کند.

اگر علائم هیپرپرولاکتینمی را تجربه می کنید، پزشک ممکن است با انجام یک معاینه فیزیکی و بررسی سابقه پزشکی شما شروع کند. آنها همچنین ممکن است یک آزمایش تصویربرداری به نام آزمایش تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) را برای رد پرولاکتینوما تجویز کنند.

همچنین ممکن است آزمایش خون اضافی برای بررسی عملکرد تیروئید و کلیه تجویز شود. تست هایی که ممکن است درخواست داده شوند عبارتند از:

• هورمون محرک تیروئید
• آزمایش نیتروژن اوره خون
• آزمایش کراتینین
• الکترولیت ها

 

چه زمانی باید آزمایش پرولاکتین بدهم؟

آزمایش پرولاکتین معمولاً به عنوان بخشی از فرآیند ارزیابی بیمارانی که علائمی دارند که می‌تواند نشان دهنده افزایش سطح پرولاکتین باشد، تجویز می‌شود.

اگر پرولاکتینوما در شما تشخیص داده شده است، ممکن است سطح پرولاکتین خود را در طول درمان بررسی کنید تا اثربخشی درمان را کنترل کنید. پس از تکمیل درمان، پزشک ممکن است به اندازه گیری سطح پرولاکتین شما برای مدتی ادامه دهد تا ببیند آیا تومور عود کرده است یا خیر.

افزایش پرولاکتین می تواند در عملکرد تخمدان ها و بیضه ها اختلال ایجاد کند که ممکن است علائم زیر را ایجاد کند:

• ناباروری
• تغییر در میل جنسی
• تولید شیر مادر که به بارداری یا زایمان ربطی ندارد
• اختلال در نعوظ
• سیکل های قاعدگی نامنظم
• بیماران یائسه ای که تغییرات بینایی یا سردرد دارند نیز ممکن است برای بررسی سطح پرولاکتین بالا و پرولاکتینومای احتمالی که بر ساختارهای مجاور مغز فشار می آورد، آزمایش دهند.

 

منابع : mountsinai | clevelandclinic | queerundefined