فتق چیست؟

فتق زمانی رخ می دهد که یک عضو داخلی یا سایر قسمت های بدن از دیواره عضله یا بافتی که معمولا در بردارنده آن است بیرون بزند. بیشتر فتق ها در حفره شکمی، بین قفسه سینه و باسن رخ می دهد. انواع مختلفی از فتق وجود دارد، از جمله فتق مغبنی، فتق فمورال، فتق نافی و فتق هیاتال. اگر علائم فتق دارید، درمان سریع آن مهم است.

 

رایج ترین اشکال فتق عبارتند از:

فتق مغبنی:

در مردان، کانال اینگوینال گذرگاه طناب اسپرم و عروق خونی است که به بیضه ها منتهی می شود. اما در زنان، کانال مغبنی حاوی رباط گرد است که از رحم حمایت می کند. در فتق اینگوینال، بافت چربی یا بخشی از روده به کشاله ران در بالای ران داخلی وارد می شود. این حالت شایع ترین نوع فتق است و مردان را بیشتر از زنان مبتلا می کند.

فتق فمورال:

بافت چربی یا بخشی از روده به سمت کشاله ران در بالای قسمت داخلی ران بیرون زده است. فتق فمورال بسیار کمتر از فتق مغبنی است و عمدتا زنان مسن را درگیر می کند.

فتق ناف:

بافت چربی یا بخشی از روده از طریق شکم نزدیک ناف فشار می آورد.

فتق هیاتال (هیاتوس):

بخشی از معده از طریق سوراخی در دیافراگم (ورقه افقی ماهیچه ای که قفسه سینه را از شکم جدا می کند) به داخل حفره قفسه سینه فشار می آورد.

 

انواع دیگر فتق عبارتند از:

فتق برشی:

بافت از محل اسکار شکم ناشی از عمل دور شکم یا لگن بیرون زده است.

فتق اپی گاستر:

بافت چربی از ناحیه شکم بین ناف و قسمت تحتانی جناغ سینه (استخوان سینه) بیرون زده است.

فتق اسپیگلین:

روده در کنار عضله شکم، زیر ناف، از شکم عبور می کند.

فتق دیافراگم:

اندام های شکم از طریق سوراخی در دیافراگم به سمت قفسه سینه حرکت می کنند.

 

فتق ها چقدر شایع هستند؟

از تمام فتق هایی که رخ می دهد:

• 75 تا 80 درصد اینگوینال یا فمورال هستند.
• 2% برشی یا شکمی هستند.
• 3 تا 10 درصد نافی هستند که 10 تا 20 درصد نوزادان را تحت تأثیر قرار می دهد. 1 تا 3 درصد انواع دیگر هستند.

 

عوامل ایجاد فتق

فتق اینگوینال و فمورال به دلیل ضعیف شدن عضلات است که ممکن است از بدو تولد وجود داشته باشد یا با افزایش سن و فشارهای مکرر در ناحیه شکم و کشاله ران همراه باشد. چنین فشاری ممکن است ناشی از فعالیت بدنی، چاقی، بارداری، سرفه های مکرر یا زور زدن به دلیل یبوست باشد.

بزرگسالان ممکن است با فشار دادن به ناحیه شکم، اضافه وزن، سرفه شدید طولانی مدت یا پس از زایمان دچار فتق ناف شوند.

علت فتق هیاتال به طور کامل شناخته نشده است، اما ضعیف شدن دیافراگم با افزایش سن یا فشار بر روی شکم می تواند نقش مهمی در این زمینه داشته باشد.

 

علائم فتق چیست؟

فتق در شکم یا کشاله ران می تواند یک توده یا برآمدگی قابل توجه ایجاد کند که می تواند به عقب رانده شود یا در هنگام دراز کشیدن ناپدید شود. خندیدن، گریه کردن، سرفه کردن، زور زدن در حین اجابت مزاج یا فعالیت بدنی ممکن است باعث شود این توده پس از فشار دادن دوباره ظاهر شود. علائم بیشتر فتق عبارتند از:

• تورم یا برآمدگی در کشاله ران یا کیسه بیضه
• افزایش درد در محل برآمدگی
• درد هنگام بلند کردن
• افزایش اندازه برآمدگی در طول زمان
• احساس درد مبهم
• احساس سیری یا علائم انسداد روده

در مورد فتق هیاتال هیچ برآمدگی در خارج از بدن وجود ندارد. در عوض، علائم فتق ممکن است شامل سوزش سر دل، سوء هاضمه، مشکل در بلع، برگرداندن غذا و درد قفسه سینه باشد.

 

فتق چگونه تشخیص داده می شود؟

معمولاً در معاینه فیزیکی، ممکن است توده‌ای را در ناحیه‌ای که فتق رخ داده است ببینید یا احساس کنید. به عنوان بخشی از معاینه فیزیکی معمولی مردان برای فتق مغبنی، پزشک ناحیه اطراف بیضه و کشاله ران را لمس می کند در حالی که از بیمار خواسته می شود سرفه کند. در برخی موارد، تصویربرداری از بافت نرم مانند سی تی اسکن به طور دقیق این بیماری را تشخیص می دهد.

 

برای فتق به چه دکتری مراجعه کنید؟

هنگامی که شما فتق دارید، درمان با پزشک شروع می شود. اگر برای ترمیم فتق نیاز به جراحی دارید، به جراح عمومی معرفی خواهید شد. در واقع، ترمیم فتق شکمی یکی از رایج ترین عمل هایی است که جراحان عمومی انجام می دهند.
درمان زودهنگام فتق موفقیت آمیزتر، کم خطرتر است و بهبود و نتیجه بهتری را ارائه می دهد.
می توانید آزمایش های لازم قبل از جراحی را در آزمایشگاه پارس طب انجام دهید، همکاران ما هم به صورت حضوری و هم در صورت تماس شما در منزل آماده ارائه بهترین خدمات هستند.

 

فتق چگونه درمان می شود؟

فتق ها معمولا به خودی خود بهبود نمی یابند و جراحی ممکن است تنها راه ترمیم آنها باشد. با این حال، پزشک بهترین درمان را برای رفع فتق شما توصیه می کند.

در مورد فتق ناف در کودک، اگر فتق بزرگ باشد یا در سن 4 تا 5 سالگی بهبود نیافته باشد، ممکن است جراحی توصیه شود.
اگر یک فرد بالغ مبتلا به فتق ناف باشد، معمولا جراحی توصیه می شود زیرا این وضعیت به خودی خود بهبود نمی یابد و خطر عوارض بیشتر است.

 

سه نوع جراحی برای فتق توصیه می شود که عبارتند از :

هر نوع جراحی مزایا و معایب خود را دارد. بهترین روش توسط جراح بیمار تعیین می شود.

جراحی باز که در آن برشی در بدن در محل فتق ایجاد می شود. بافت بیرون زده در جای خود قرار می گیرد و دیواره عضلانی ضعیف شده دوباره به هم بخیه می شود. گاهی اوقات نوعی توری در ناحیه مورد نظر کاشته می شود تا حمایت اضافی را فراهم کند.

جراحی لاپاراسکوپی شامل همان نوع ترمیم است. با این حال، به جای بریدگی در قسمت بیرونی شکم یا کشاله ران، برش‌های کوچکی ایجاد می‌شود تا امکان وارد کردن ابزارهای جراحی برای تکمیل عمل فراهم شود.

ترمیم فتق رباتیک مانند جراحی لاپاراسکوپی از لاپاراسکوپ استفاده می کنند و با برش های کوچک انجام می شود. با جراحی رباتیک، جراح روی کنسولی در اتاق عمل می‌نشیند و ابزارهای جراحی را از کنسول کنترل می‌کند. در حالی که جراحی رباتیک می تواند برای برخی از فتق های کوچکتر یا مناطق ضعیف استفاده شود، اکنون می توان از آن برای بازسازی دیواره شکم نیز استفاده کرد.

 

مراقبت های پس از جراحی فتق

پس از جراحی، دستورالعمل هایی به شما داده می شود.  این دستور العمل ها شامل نوع رژیم غذایی، نحوه مراقبت از محل برش و نحوه مراقبت برای جلوگیری از فشار فیزیکی است. فتق ممکن است بدلیل عدم توجه به مراقبت های بعد از عمل عود کند. این حالت گاهی اوقات به دلیل ضعف ذاتی بافت یا عدم بهبودی در طولانی مدت ایجاد شود. سیگار و چاقی از عوامل خطر اصلی برای عود فتق هستند.

 

اگر فتق درمان نشود چه اتفاقی می افتد؟

به غیر از فتق ناف در نوزادان، فتق ها به خودی خود ناپدید نمی شوند. با گذشت زمان، فتق می‌تواند بزرگ‌تر و دردناک‌تر شود یا می‌تواند عوارضی ایجاد کند.

عوارض فتق اینگوینال یا فمورال درمان نشده ممکن است شامل موارد زیر باشد:

انسداد (حبس): بخشی از روده در کانال اینگوینال گیر می کند و باعث تهوع، استفراغ، درد معده و یک توده دردناک در کشاله ران می شود.
در حالت دیگر جریان خون به قسمتی از روده قطع می شود. در چنین مواردی، جراحی اورژانسی (در عرض چند ساعت پس از وقوع) برای جلوگیری از مرگ بافت ضروری است.

 

چگونه می توان از فتق پیشگیری کرد؟

• رژیم غذایی سالم، وزن ایده آل بدن و ورزش را دنبال کنید
• با مصرف میوه ها، سبزیجات و غلات کامل از یبوست پیشگیری کنید
• هنگام بلند کردن وزنه یا اجسام سنگین از فرم صحیح استفاده کنید. از بلند کردن هر چیزی که فراتر از توانایی شماست خودداری کنید.
• هنگامی که دچار سرفه یا عطسه مداوم هستید به پزشک مراجعه کنید.
• سیگار نکشید، زیرا این عادت می تواند منجر به سرفه شود که باعث فتق می شود.

 

منابع : clevelandclinic | mayoclinic