مغز استخوان یک بافت نرم و اسفنجی شکل است که در مرکز استخوان یافت می شود. مغز استخوان انواع مختلفی از سلول های خونی را می سازد، از جمله:

گلبول‌های قرمز خون، که اکسیژن را از ریه‌ها به تمام سلول‌های بدن می‌رسانند.

گلبول های سفید (که به آنها لکوسیت نیز گفته می شود)، که به شما در مبارزه با عفونت ها کمک می کند.

پلاکت ها که به لخته شدن خون کمک می کنند.

آزمایش‌های مغز استخوان بررسی می‌کنند که آیا مغز استخوان درست کار می‌کند و مقادیر طبیعی سلول‌های خونی تولید می‌کند یا خیر. این آزمایشات می تواند به تشخیص و نظارت بر اختلالات مغز استخوان، اختلالات خونی و انواع خاصی از سرطان کمک کند.

آزمایش مغز استخوان برای تشخیص چه بیماری است؟

• تشخیص اختلالات مربوط به گلبول های قرمز، گلبول های سفید یا پلاکت ها
• تشخیص و نظارت بر اختلالات خونی مانند: کم خونی (در صورت ناشناخته بودن علت)، پلی سیتمی ورا، ترومبوسیتوپنی
• تشخیص اختلالات مغز استخوان
• تشخیص و نظارت بر درمان انواع خاصی از سرطان ها، از جمله لوسمی، مولتیپل میلوما و لنفوم
• تشخیص علت تب ناشناخته که می تواند ناشی از عفونت در مغز استخوان باشد.

آزمایش مغز استخوان چه موقع درخواست می شود؟

در صورتی که سایر آزمایشات خون نشان دهد سطح گلبول های قرمز، گلبول های سفید یا پلاکت های شما طبیعی نیست، ممکن است پزشک دستور آسپیراسیون مغز استخوان و بیوپسی مغز استخوان را بدهد.

سلول های خونی خیلی زیاد یا خیلی کم بیانگر وجود اختلال در مغز استخوان می باشد، لذا از آزمایش مغز استخوان جهت تشخیص استفاده می شود.

اگر برای نوع دیگری از سرطان تحت درمان هستید، این آزمایش ها می توانند مشخص کنند که آیا سرطان به مغز استخوان گسترش یافته است یا خیر.

همچنین از آزمایش‌های مغز استخوان برای مشاهده میزان کارآمدی درمان سرطان نیز استفاده می شود.

دو روش برای جمع آوری نمونه های مغز استخوان برای آزمایش وجود دارد:

• آسپیراسیون مغز استخوان
• بیوپسی مغز استخوان

آسپیراسیون مغز استخوان و بیوپسی مغز استخوان معمولاً همزمان انجام می شود.

نحوه گرفتن آزمایش مغز استخوان

معمولاً نمونه ها را می توان درعرض ده دقیقه جمع آوری کرد.

قبل از نمونه گیری، فشار خون، ضربان قلب و درجه حرارت بدن بررسی خواهد شد.

آسپیراسیون مغز استخوان :

بسته به اینکه از کدام استخوان برای گرفتن نمونه استفاده می شود، به پهلو یا شکم دراز خواهید کشید. بیشتر نمونه‌های مغز استخوان از پشت استخوان لگن گرفته می‌شود. اما ممکن است از استخوان های دیگر نیز استفاده شود.

ناحیه ای از پوست روی استخوان با یک ماده ضد عفونی کننده تمیز می شود.

یک تزریق دارو برای بی حس کردن پوست و استخوان زیر دریافت خواهید کرد.

هنگامی که ناحیه بی حس است، پزشک یک برش بسیار کوچک در پوست ایجاد می کند و یک سوزن توخالی وارد می کند. در طول این عمل باید کاملا بی حرکت دراز بکشید.

آسپیراسیون مغز استخوان معمولاً ابتدا انجام می شود. پزشک سوزن را به داخل استخوان فشار می دهد و از یک سرنگ متصل به سوزن برای بیرون کشیدن مایع مغز استخوان و سلول ها استفاده می کند. ممکن است درد کوتاه و شدیدی احساس شود. آسپیراسیون فقط چند دقیقه طول می کشد.

بیوپسی مغز استخوان :

از یک سوزن توخالی مخصوص بیوپسی استفاده می شود که از پوست وارد می شود. پزشک سوزن را به داخل استخوان می‌پیچاند تا یک قطعه کوچک یا هسته‌ای از بافت مغز استخوان را خارج کند. در حین نمونه برداری ممکن است کمی فشار یا درد مختصری احساس کنید.

پس از انجام آزمایش، پزشک پوست شما را با بانداژ می پوشاند.

بعداز نمونه گیری، معمولاً باید حدود 15 دقیقه دراز بکشید تا مطمئن شوید که خونریزی متوقف شده است. همچنین ممکن است روز بعد نیاز به استراحت داشته باشید.

عوارض آزمایش مغز استخوان

پس از آسپیراسیون مغز استخوان و بیوپسی مغز استخوان ممکن است در جایی که نمونه گرفته شده احساس سفت شدن یا درد داشته باشید. این علائم معمولا بعد از چند روز از بین می رود.
علائم جدی بعد از نمونه گیری بسیار نادر است، اما در صورت مشاهده علائم زیر با پزشک تماس بگیرید:

• افزایش درد یا ناراحتی در محل نمونه برداری
• قرمزی
•  تورم
•  خونریزی از محل نمونه گیری
• تب

در موارد خاص، اگر نتایج آزمایش شما طبیعی نباشد، ممکن است نیاز به انجام آزمایش‌های بیشتری برای تأیید تشخیص یا تصمیم‌گیری بهترین درمان داشته باشید.

منابع : medlineplus